Józef Szumski (wojskowy)

Józef Szumski
Ilustracja
rotmistrz rotmistrz
Data i miejsce urodzenia

26 marca 1889
Woronowo

Data i miejsce śmierci

20–22 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1910–1935, 1939–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Łuków”

Stanowiska

oficer materiałowy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Józef Szumski (ur. 26 marca 1889 w Woronowie, zm. 20–22 kwietnia 1940 w Katyniu) – rotmistrz Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Aleksandra i Julii z Czekanowskich, urodzony 26 marca 1889 w majątku Woronowo w gminie Dziewieniszki powiatu lidzkiego[1][2][3]. Ukończył sześć klas w gimnazjum filologicznym w Omsku (1905)[4][2]. Od 10 listopada 1910 do 10 listopada 1913 odbył służbę w armii rosyjskiej[5]. Po zwolnieniu do rezerwy pracował jako rolnik[1].

19 lipca 1914 został zmobilizowany do 105 orenburgskiego pułku piechoty należącego do 27 Dywizji Piechoty[5]. W szeregach tego oddziału pozostawał do 20 września 1917[5]. Pełnił w nim także funkcję wiceprezesa Związku Wojskowych Polaków[6]. 27 września 1917 zgłosił się do I Korpusu Polskiego w Rosji i został przydzielony do kompanii gospodarczej 10 pułku strzelców[5][7]. W kwietniu 1918 został mianowany podchorążym[6]. W czerwcu 1918, po rozwiązaniu korpusu, wrócił do Wilna[6]. 12 maja 1919 jako ochotnik, w randze szeregowego, wstąpił do Wojska Polskiego[6][8]. W szeregach 1. szwadronu 1 pułku szwoleżerów walczył na wojnie z bolszewikami[6]. 11 września 1920 został mianowany podchorążym[6]. 30 czerwca 1921 został odznaczony krzyżem „Virtuti Militari” V klasy[9], a we wniosku o jego nadanie, napisano m.in.[7][10]:

W bitwie - w akcji pod Imą szedł na czele swojego plutonu. Podczas ataku bez wahania rzucił się w ogień. Przy ataku na pancerkę jako jeden z pierwszych poszedł za przykładem swojego dowódcy i pomimo ognia kaemów dotarł na odległość kilkudziesięciu kroków i zmusił pancerkę do odwrotu. W szarży pod Worotniowem, podczas odwrotu szwadronu, wobec niespodziewanego ataku z boku, Szumski cofają się jako ostatni, przykładem swym powstrzymywał pluton. Ostrzeliwując umożliwił szwadronowi zmianę frontu. W bitwie pod Ciechanowem i Mławą zdobył w ataku kaem. W szarży na Wyszyny jeden z pierwszych wpadł do wsi, wziął ponad 100 jeńców. W wypadzie na Słucz zniósł cały oddział nieprzyjaciela i wziął go do niewoli.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, w 1 pszwol.[11] 9 marca 1922 został mianowany z dniem 1 lutego 1922 podporucznikiem w korpusie oficerów jazdy z równoczesnym wcieleniem do 1 pszwol.[12] 16 listopada 1923 został przemianowany z dniem 1 listopada 1923 na oficera zawodowego w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1920 i 29. lokatą w korpusie oficerów jazdy[13]. 12 maja 1926 w Warszawie, w czasie zamachu stanu, został ranny[14]. W listopadzie 1928 został przeniesiony do 26 pułku ułanów w Baranowiczach[15][16][8] na stanowisko dowódcy szwadronu[2]. 2 kwietnia 1929 został mianowany rotmistrzem ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 i 9. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[17]. Od 18 marca do 14 lipca 1931 był słuchaczem kursu doskonalenia dowódców szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu[18][8]. Z dniem 6 maja 1932 został przesunięty na stanowisko oficera materiałowego[18][19]. Z dniem 31 sierpnia 1935 został przeniesiony w stan spoczynku[20]. Mieszkał w Baranowiczach przy ul. Rejtana 29[21]. W latach 1938–1939 był członkiem Polskiego Związku Łowieckiego i pełnił funkcję podłowczego powiatowego w powiecie baranowickim[22][23].

W 1939 zmobilizowany i przydzielony do Ośrodka Zapasowego Kawalerii „Łuków” na stanowisko oficera materiałowego[18][24]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, w nieznanych okolicznościach dostał się niewoli sowieckiej[18]. Od grudniu 1939 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[8]. Między 19 a 21 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego (lista nr 036/4 z 16 kwietnia 1940)[8][2]. Między 20 a 22 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu[8][2][7] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[25][26]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[27][28]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[29] pod numerem 874[30][31][8][2][32] – dosłownie opisany jako Szumski Josef, cywil[30] (raport dzienny z 4 maja 1943)[8]. Przy jego szczątkach znaleziono świadectwo szczepienia z Kozielska nr 1870 oraz napisany przez niego list w Kozielsku[33][32]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0874[33], wskazany jako cywil[33].

Życie prywatne

W 1924 ożenił się z Sabiną z Zacharzewskich, z którą miał syna Tadeusza Józefa, ps. „Wilk” (ur. 19 marca 1927), strzelca Dywizjonu AK Jeleń, poległego 29 września 1944 w bitwie pod Jaktorowem[4][2][34][35].

Upamiętnienie

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[36][37][38]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Józef Szumski w czasie służby w 1 pułku szwoleżerów zaprzyjaźnił się z Feliksem Olbryszem (1891–1940), oficerem kasowym pułku, a później kapitanem intendentem, zamordowanym w Katyniu. 25 kwietnia 2010 na prośbę Zofii Biernackiej, ps. „Teresa”, córki kapitana Olbrysza i sanitariuszki batalionu AK „Krawiec”, major Józef Szumski został uhonorowany Dębem Pamięci, posadzonym w Alei Polskiej Golgoty Wschodu w Starych Babicach[39][40][41].

Ordery i odznaczenia

17 stycznia 1933 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[50].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Kolekcja ↓, s. 1, 4.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 626.
  3. 1 2 Tu podano, że urodził się 11 października 1889 w Grodnie. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-25]..
  4. 1 2 Kolekcja ↓, s. 2, 4.
  5. 1 2 3 4 Kolekcja ↓, s. 3, 4.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Kolekcja ↓, s. 4.
  7. 1 2 3 4 Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 289.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 847.
  9. 1 2 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 16 lipca 1921, s. 1146.
  10. ↑ Józef Szumski - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2025-04-08].
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 287, 355.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 25 marca 1922, s. 242.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 72 z 17 listopada 1923, s. 763.
  14. ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 342.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 653.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 3 kwietnia 1929 roku, s. 107.
  18. 1 2 3 4 Kiński 1990 ↓, s. 430.
  19. ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 2.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 86.
  21. ↑ Kolekcja ↓, s. 9.
  22. ↑ Kalendarz Myśliwski 1938 ↓, s. 426.
  23. ↑ Kalendarz Myśliwski 1939 ↓, s. 447.
  24. ↑ Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 187.
  25. ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-04-07] (pol.).
  26. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
  27. ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-04-07] (pol.).
  28. ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-04-07] (pol.).
  29. ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
  30. 1 2 Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 189 [dostęp 2025-04-08] (niem.).
  31. ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-04-07].
  32. 1 2 Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (10 (348)), pbc.uw.edu.pl, 5 marca 1949, s. 4 [dostęp 2025-04-08] (pol.).
  33. 1 2 3 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 147, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-04-08] (pol.).
  34. ↑ Tadeusz Szumski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-05-25].
  35. ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-05-25].
  36. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  37. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-04-08] (pol.).
  38. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 69 [dostęp 2025-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  39. ↑ Zofia Olbrysz. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-05-25].
  40. ↑ Marcin Łada. Babicka Aleja Dębów Katyńskich ma już 10 lat. „Gazeta Babicka”. 3 (283), s. 39, marzec–kwiecień 2020. Stare Babice. ISSN 1428-1198..
  41. ↑ Poczet Dębów Katyńskich. Urząd Gminy Stare Babice. [dostęp 2023-05-25].
  42. ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
  43. ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 422.
  44. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-24]..
  45. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 152.
  46. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-24]..
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 15 lipca 1922, s. 517.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 50.
  49. 1 2 3 Kolekcja ↓, s. 3.
  50. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-24]..

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.