Język ful

Fulfulde, Pulaar
Obszar	Mauretania, Senegal, Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria, Kamerun, Gambia, Czad, Sierra Leone, Benin, Gwinea Bissau, Sudan, Republika Środkowoafrykańska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Togo
Liczba mówiących	30 mln
Pismo/alfabet	łacińskie, arabskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki nigero-kongijskie; Języki atlantyckie; Język ful;
Kody języka
ISO 639-1	ff
ISO 639-2	ful
ISO 639-3	ful
IETF	ff
Glottolog	fula1264
GOST 7.75–97	фул 752
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku ful
	Słownik języka ful; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ful (zwany także: fula, fulani, fulfulde) – język regionu Afryki Zachodniej, używany przez ludy Fula od Senegalu po Kamerun i Sudan. Dzieli się na wiele dialektów. Klasyfikowany w obrębie grupy atlantyckiej języków nigero-kongijskich. Zapisywany najczęściej zmodyfikowanym alfabetem łacińskim, w ortografii przyjętej w 1966 roku na konferencji UNESCO w Bamako. W niektórych rejonach Afryki do zapisu języka fula używa się także pisma arabskiego.

Ważniejsze dialekty

Pular Fuuta – używany na terenach dawnego królestwa Futa Dżalon (głównie w obecnej Gwinei, południowo-wschodnim Senegalu, wschodniej Gwinei Bissau i północnym Sierra Leone)
Fulakunda – używany w Senegalu w regionie Casamance, zachodniej Gwinei Bissau i Gambii
Pulaar – używany w północnym Senegalu i południowej Mauretanii
Fulfulde – właściwie grupa dialektów (m.in. bagirmi, adamawa, borgu, maasina), używanych w Mali, Ghanie, Togo, Czadzie, Nigerii, Burkina Faso, RŚA, Beninie, Kamerunie i Sudanie.

Klasy nominalne i mutacja spółgłosek

Język ful jest językiem o złożonym systemie sufiksalnych klas nominalnych, przy czym wyznacznikiem każdej klasy jest nie tylko odpowiedni sufiks, ale też odpowiednia alternacja spółgłosek tematycznych. Spółgłoski tematyczne ulegają permutacji w trzech stopniach według następującego schematu:

stopień szczelinowy	stopień zwartowybuchowy	stopień prenazalizacji
f	p	p
s	ʃ	ʃ
h	k	k
w	b	mb
r	d	nd
j	dʒ, g	ɲ dʒ, ŋg
ɣ	g	ŋg

Spółgłoski /l/, /t/, nosowe i glotalizowane nie ulegają permutacji.

Przykład: stopień szczelinowy: rawan-du = „pies” (sufiks i stopień mutacji dla liczby pojedynczej); stopień zwartowybuchowy: dawaa-di = „psy” (sufiks i stopień mutacji dla liczby mnogiej); stopień prenazalizacji: ndawa-koy = „pieski” (sufiks i stopień mutacji dla zdrobnienia liczby mnogiej)

Permutacjom ulegają też formy czasowników, liczebników i przymiotników.

Bibliografia

StanisławS. Piłaszewicz StanisławS., EugeniuszE. Rzewuski EugeniuszE., Wstęp do afrykanistyki, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2004, s. 50–52, ISBN 83-235-0061-4, OCLC 749258177 .
Caudill H. i Besseko O. (2001), Midho waawi Pular! Lerner’s guide to Pular (Fuuta Jallon) (plik *.PDF), s. 4 i 14