Język lampung
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ponad 1 mln (2000) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Kody języka | |||
| BPS | 0071 2 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język lampung – język austronezyjski używany na wyspie Sumatra w Indonezji, w prowincjach Lampung i Sumatra Południowa[1]. Według danych z 2000 roku posługuje się nim ponad milion osób[2][3].
Dzieli się na dwa warianty: lampung nyo i lampung api, przez serwis Ethnologue rozpatrywane jako odrębne języki[2][3]. Nazwy „nyo” i „api” odnoszą się do charakterystycznych form zaimka pytajnego „co”. Inne nazwy tych dialektów to kolejno O i A oraz abung i pesisir/peminggir[4]. Spokrewniony etnolekt komering bywa opisywany jako pewna odmiana języka lampung[5], w 1976 r. uznano, że jest to wręcz wariant dialektu pesisir[1]. Sami użytkownicy czynią jednak wyraźne rozróżnienie między lampung a komering[6][7].
W 1976 r. wyróżniono następujące dialekty lampung: komering, krui, pubian i dialekty południowe (w obrębie lampung pesisir) oraz abung i menggala (w obrębie lampung abung)[1]. W wyd. 15 Ethnologue (2005) wyodrębniono dziewięć języków określonych jako Lampungic[8].
Jego umiejscowienie w ramach języków austronezyjskich jest niejasne; istnieje propozycja zakładająca bliższy związek z językiem sundajskim, co jednak pozostaje słabo ugruntowane[9]. Lampung wykazuje znaczne wpływy języka malajskiego (w zakresie fonologii, gramatyki i leksyki), wynikające z długookresowego kontaktu[1]. Występuje też pewna grupa wyrazów, które uchodzą za zapożyczenia z języka angielskiego[10]. Lampung nie oparł się również nowszym wpływom indonezyjskiego języka narodowego[1][11].
Uchodzi za zagrożony wymarciem[12][13]. W latach 90. XX w. etniczna ludność Lampung stanowiła 25–30% populacji prowincji[13]. W miastach rodzimy język jest wypierany przez język indonezyjski[14]. Pozostaje jednak w użyciu na terenach wiejskich i w domenach tradycyjnych, wśród osób z ludu Lampung[15][16].
Istnieje dość bogaty zasób materiałów nt. języka lampung. Został opisany w postaci opracowania z 1976 r., omawiającego dialekt pesisir (A Grammar of the Lampung Language)[17]. Od lat 80. XX w. poświęcono mu wiele artykułów i opracowań w języku indonezyjskim (w dużej mierze powstałych pod auspicjami Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa), w tym szereg prac dialektologicznych i słowników[18].
Jest zapisywany pismem kaganga oraz alfabetem łacińskim[2][3]. Tradycyjny system pisma został w znacznej mierze wyparty przez alfabet łaciński[19].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Walker 1976 ↓, s. 1.
- 1 2 3 M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Lampung Nyo, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-05] (ang.).
- 1 2 3 M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Lampung Api, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-13] (ang.).
- ↑ Wawan Hermawan i inni, Sistem morfologi verba bahasa Lampung dialek Tulang Bawang, Jakarta: Pusat Bahasa, Departemen Pendidikan Nasional, 2001, s. 1, ISBN 979-685-179-2, OCLC 49681264 [dostęp 2023-05-02] (indonez.).
- ↑ Andrew Dalby, Dictionary of Languages: The definitive reference to more than 400 languages, London: A & C Black, 2004, s. 345, ISBN 978-1-4081-0214-5, OCLC 842286334 [dostęp 2021-08-15] (ang.).
- ↑ Aliana i in. 1985/1986 ↓, s. 45.
- ↑ Hanawalt 2007 ↓, s. 34.
- ↑ Hanawalt 2007 ↓, s. 14.
- ↑ Adelaar 2024 ↓, s. 136.
- ↑ Aliana i in. 1985/1986 ↓, s. 43–44.
- ↑ Aliana i in. 1985/1986 ↓, s. 43.
- ↑ Imelda: Standardisasi Bahasa Lampung. Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia. [dostęp 2023-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-02)]. (indonez.).
- 1 2 Anshori Djausal, Perjalanan setitik air: menjejak waktu, melangkahi bayang, menuju matahari, Natar, Lampung Selatan: Yayasan Bumilada, 1999, s. xvii, ISBN 979-95793-0-9, OCLC 45846707 (indonez.).
- ↑ Adelaar i in. 1996 ↓, s. 681.
- ↑ Ratih Rahayu, Tri Wahyuni, Proverbs as Media for Learning Local Wisdom: Cognitive Semantic Study, [w:] Nuria Haristiani i inni red., Proceedings of the Sixth International Conference on Language, Literature, Culture, and Education (ICOLLITE 2022), Paris: Atlantis Press, 2022 (Advances in Social Science, Education and Humanities Research), s. 460–465, DOI: 10.2991/978-2-494069-91-6_72, ISBN 978-2-494069-90-9, OCLC 1369643757 (ang.).
- ↑ Katubi 2007 ↓, s. 4–8.
- ↑ Walker 1976 ↓.
- ↑ Hanawalt 2007 ↓, s. 14–15.
- ↑ Walker 1976 ↓, s. 2.
Bibliografia
- K. Alexander Adelaar i inni, Malay: its history, role and spread, [w:] Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996 (Trends in Linguistics. Documentation 13), s. 673–693, DOI: 10.1515/9783110819724.2.673, ISBN 978-3-11-081972-4, OCLC 1013949454 [dostęp 2022-08-30] (ang.).
- K. Alexander Adelaar, Historical linguistics of the languages of Sumatra, Java, the Lesser Sunda Islands, and Moken-Moklen, [w:] K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.), The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia, Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 127–142, DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0010, ISBN 978-0-19-880735-3, ISBN 978-0-19-253426-2, OCLC 1449546728 (ang.).
- Zainul Arifin Aliana i inni, Ragam dan dialek bahasa Lampung, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985, OCLC 22311671 [dostęp 2023-05-26] (indonez.).
- Charlie Hanawalt, Bitter or sweet? The vital role of sociolinguistic survey in Lampungic dialectology, [w:] Studies in Philippine languages & cultures: 10-ICAL Sumatra papers, Manila: Linguistic Society of the Philippines / Summer Institute of Linguistics, 2007 (Studies in Philippine Languages and Cultures 16), s. 11–40, OCLC 910073661 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
- Obing Katubi, Lampungic languages: looking for new evidence of language shift in Lampung and the question of its reversal, [w:] Studies in Philippine languages & cultures: 10-ICAL Sumatra papers, Manila: Linguistic Society of the Philippines / Summer Institute of Linguistics, 2007 (Studies in Philippine Languages and Cultures 16), s. 1–10, OCLC 910073661 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
- Dale F. Walker, A Grammar of the Lampung Language: the Pesisir Dialect of Way Lima, Jakarta: Badan Penyelenggara Seri NUSA, Universitas Atma Jaya, 1976 (NUSA Linguistic Studies in Indonesian and Languages of Indonesia 2), OCLC 3667093 [dostęp 2021-08-15] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Kamus Bahasa Lampung [online], kamuslampungkbpl.id [dostęp 2023-05-26] (indonez.).