Język maya, język maja (maaya t'aan) – język z grupy jukatańskiej w ramach rodziny majańskiej. Używany jest głównie w meksykańskiej części półwyspu Jukatan oraz na niektórych obszarach Belize. Posiada bogatą literaturę z okresu post-kolonialnego i jest powszechnie używany jako pierwszy język na obszarach wiejskich w stanie Jukatan oraz w sąsiednich stanach Quintana Roo i Campeche. Rodzimi użytkownicy nazywają swój język po prostu „maya”, natomiast zwłaszcza w literaturze anglojęzycznej, gdzie istnieje możliwość pomylenia Maya („język maja”) i Mayan („cała rodzina języków majańskich”), preferuje się dodawanie przymiotnika Yucatec („jukatański”). W Meksyku uznany jest za jeden z 69 języków narodowych (lenguas nacionales)[2], nauczany dość intensywnie w ramach oficjalnego systemu szkolnictwa. Pod względem liczby użytkowników zajmuje trzecie miejsce w Meksyku, po języku hiszpańskim i nahuatl.
Maya yucateco jest jednym z nielicznych tonalnych języków w rodzinie języków majańskich, rozróżnia tony niskie oraz wysokie (wysokie zaznaczane są w grafii akcentem np. á, é, ó). Oprócz maya, tony istnieją jedynie w językach uspantec oraz tsotsil.
System fonetyczny
Samogłoski
|
Przednie |
Centralne |
Tylne |
| Wysokie |
i [i] | | u [u] |
| Średnie |
e [e̞] | | o [o̞] |
| Niskie |
| a [ä] | |
Spółgłoski
| |
Dwuwargowe |
Dziąsłowe |
Podniebienne |
Tylnojęzykowe |
Języczkowe |
Gardłowe |
| Normalne |
Implozyjne |
Normalne |
Ejektywne |
Normalne |
Ejektywne |
Normalne |
Ejektywne |
Normalne |
Ejektywne |
Normalne |
| Zwarte |
p [p] |
b [ɓ] |
t [t] |
t [t'] |
|
k [k] |
k [k'] |
|
|
' [ʔ] |
| Zwarto-szczelinowe |
|
|
tz [ʦ] |
tz' [ʦ’] |
ch [ʧʰ] |
ch' [ʧ’] |
|
|
|
|
|
| Szczelinowe |
|
s [s] |
x [ʃ] |
|
j [x] |
h [h] |
| Nosowe |
m [m] |
n [n] |
|
|
|
|
| Płynne |
|
l [l] |
|
|
|
|
| Półsamogłoski |
|
|
y [j] |
w [w] |
|
|
Przypisy
- ↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Maya, Yucatec, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ 69 Lenguas Nacionales: Patrimonio Lingüístico de México [online], Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, Gobierno de México [dostęp 2023-10-02] (hiszp.).
Bibliografia
- Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 [zarchiwizowane] (pol.).
- M. Zavala, Gramatica maya, Centro Cultural Prohispen, Merida de Yucatan
- Diccionario espanol-maya, maya-espanol, Editorial Dante, Merida, Yucatan, 2008, ISBN 970-605-424-3
- Nils Th. Grabowski, Katrin Kolmer, Maya für Yucatán, Reise Know-how Verlag 2006, ISBN 3-89416-367-4
