Język momuna

Momuna
Obszar

Papua (Indonezja)

Liczba mówiących

2 tys. (2000)

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Kody języka
ISO 639-3 mqf
Glottolog soma1242
BPS 1120 1
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język momuna (a. momina), także: somage (a. somahai, sumohai), sumo – język papuaski używany w indonezyjskiej prowincji Papua (kabupateny Asmat i Yahukimo). Według danych z 2000 roku posługuje się nim 2 tys. osób[1].

Ludność Momuna zamieszkuje tereny między systemami rzecznymi Balim i Kolff na południe od gór centralnych[2]. Ich terytorium obejmuje też okolice górnego biegu rzeki Catalina[3][4]. W publikacji Peta Bahasa do obszaru tego języka zaliczono wieś Ureas i okoliczne tereny (dystrykt Dekai, kabupaten Yahukimo)[5]. Sąsiednie języki to przedstawiciele grup językowych dani, asmat, mek, ok i bayono-awbono[6].

„Sumo” to nazwa jednej z wsi w regionie Momuna. W piśmiennictwie wyróżnia się czasami odrębny język momina, lecz M. Reimer odnotowała, że chodzi o gwarowy wariant nazwy „momuna”[3]. Obie formy są spotykane jako określenia tej samej grupy etnicznej[7]. „Somahai” (dosł. „ludność nizinna”) to nazwa nadana przez grupę etniczną Yali[2][3].

Jego klasyfikacja nie została dobrze ustalona (nie był szerzej omawiany w kontekście komparatystycznym, do czego przyczyniła się niewielka ilość dostępnych danych)[8]. C.L. Voorhoeve (1975) opisał momuna (somahai) jako izolat w obrębie języków transnowogwinejskich, sugerując związki z grupami językowymi awyu-dumut i ok (na podstawie analizy słownictwa)[4][9]. Przynależność momuna-momina do języków transnowogwinejskich potwierdzają formy zaimków osobowych[8]. Z kolei w publikacji Ethnologue (wyd. 22, 25) wyróżniono odosobnioną rodzinę somahai, obejmującą języki momuna i momina (rozpatrywane odrębnie)[1][10][11]. Według innej klasyfikacji (Timothy Usher) momuna jest najbliżej spokrewniony z językami mek z grupy transnowogwinejskiej, tworząc z nimi wspólną gałąź tej rodziny[3][8].

Służy jako regionalny język kontaktowy (lingua franca), jest m.in. przyswajany przez osoby z ludu Dani (które utrzymują kontakty z Momuna)[12]. Odnotowano jednak, że w tej roli zaczął być wypierany przez język indonezyjski[1][12]. Badaniem i dokumentacją języka momuna zajmowali się m.in. C.L. Voorhoeve i M. Reimer, którzy zebrali pewne dane leksykalne i gramatyczne[3]. Ukazały się też pewne materiały alfabetyzacyjne skierowane do ludu Momuna[13]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Momuna, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  2. 1 2 Reimer 1986 ↓, przyp. 1, s. 201.
  3. 1 2 3 4 5 Timothy Usher: Momuna. NewGuineaWorld. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
  4. 1 2 Voorhoeve 1975a ↓, s. 398.
  5. ↑ Bahasa Momuna. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2024-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-09-02)]. (indonez.).
  6. ↑ Pawley i Hammarström 2018 ↓, s. 69.
  7. ↑ Henson 1988 ↓, s. 17.
  8. 1 2 3 Pawley i Hammarström 2018 ↓, s. 70.
  9. ↑ Voorhoeve 1975b ↓, s. 32.
  10. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Momina, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  11. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Somahai, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-17] (ang.).
  12. 1 2 Wurm 2007 ↓, s. 519.
  13. ↑ Beke-ee Anaboin, Té-enee Anaboin, Martha Reimer, Ookooro mee buku, Program Klasis Momuna-GIDI, 1990, OCLC 27101780 [dostęp 2023-01-18] (ang. • indonez.).

Bibliografia

  • Les Henson, Momina Spirit Cosmology, „Irian”, 16, 1988, s. 17–49 (ang.).
  • Andrew Pawley, Harald Hammarström, The Trans New Guinea family, [w:] Bill Palmer (red.), The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide, Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018 (The World of Linguistics 4), s. 21–195, DOI: 10.1515/9783110295252-002, ISBN 978-3-11-029525-2, ISBN 978-3-11-028642-7, OCLC 1041880153 [dostęp 2023-01-19] (ang.).
  • Martha Reimer, The notion of topic in Momuna narrative discourse, [w:] Papers in New Guinea Linguistics No. 25, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1986 (Pacific Linguistics A-74), s. 181–204, DOI: 10.15144/PL-A74.181, ISBN 978-0-85883-338-8, OCLC 45471146 (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve, Central and Western Trans-New Guinea Phylum Languages, [w:] Stephen A. Wurm (red.), New Guinea area languages and language study, t. 1: Papuan languages and the New Guinea linguistic scene, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975a (Pacific Linguistics C-38), s. 345–460, DOI: 10.15144/PL-C38.345, ISBN 978-0-85883-131-5, OCLC 2565788 (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve, Languages of Irian Jaya: Checklist, Preliminary Classification, Language Maps, Wordlists, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975b (Pacific Linguistics B-31), DOI: 10.15144/PL-B31, ISBN 978-0-85883-128-5, OCLC 2965671 (ang.).
  • Stephen A. Wurm, Australasia and the Pacific, [w:] Christopher Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 425–577, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-2036-4565-9, ISBN 978-0-7007-1197-0, OCLC 47983733 (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.