Jan Bolechowski
.JPG) Jan Bolechowski w mundurze Związku Strzeleckiego | |
 kapitan rezerwy artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 lipca 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Pułk Artylerii Fortecznej Nr 1 |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
_2r_BAR.svg.png){kind=small}   | |
.png){kind=small}
Jan Bolechowski[1] (ur. 13 lipca 1891 w Dolinie, zm. wiosna 1940 w Katyniu) – polski nauczyciel, kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Jana i Wiktorii z domu Romanczukiewicz urodzony 13 lipca 1891 w Dolinie[2]. Ukończył studia filozoficzne i prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[2].
Należał do Związku Strzeleckiego[2]. Podczas I wojny światowej został powołany do C. K. Armii i w rezerwie artylerii fortecznej został mianowany chorążym (kadetem) artylerii fortecznej z dniem 1 maja 1915[3], a następnie awansowany na stopień podporucznika z dniem 1 stycznia 1916[4]. Był przydzielony do pułku artylerii fortecznej Nr 1[5][6][7].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 walczył w wojnie polsko-ukraińskiej w szeregach 1 pułku artylerii górskiej, w tym uczestniczył w odsieczy Lwowa[2]. Brał także udział w walkach na Śląsku[2]. Został mianowany do stopnia kapitana rezerwy artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[8][9]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 20 pułku artylerii polowej garnizonie Prużana[10][11]. W latach 1929–1939 był przydzielony do 3 pułku artylerii lekkiej Legionów[2]. W 1934 jako kapitan rezerwy był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr IV jako oficer po ukończeniu 40 roku życia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Łódź Miasto II[12].
W okresie II Rzeczypospolitej pracował jako nauczyciel gimnazjalny. W 1924 był profesorem w Inowrocławiu, ucząc języka polskiego w Państwowym Gimnazjum Męskim oraz w Gimnazjum Żeńskim im. Marii Konopnickiej[13]. W 1926 był polonistą w Gimnazjum Humanistycznym im. Macieja Stryjkowskiego w Brzezinach[14]. W tej szkole był opiekunem kołka literackiego, Bratniej Pomocy uczniowskiej oraz był członkiem zarządu Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Brzezinach (1925/1926)[15]. Pracował też jako nauczyciel gimnazjalny w Łodzi[2]. W 1935 został wybrany członkiem komisji rewizyjnej Towarzystwa Przyjaciół Akademika w Pabianicach (prezesem był dr Henryk Broniatowski)[16]. We wrześniu 1936 został wicemistrzem Towarzystwa Sportowego Krusche Ender w Pabianichach (w finale uległ Henrykowi Broniatowskiemu)[17]. W 1939 był profesorem Liceum im. A. Zimowskiego[18].
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września, został aresztowany przez Sowietów, po czym był przetrzymywany w obozie w Kozielsku[19]. W ocalałych pamiętnikach, które w obozie pisał inny jeniec, Zbigniew Przystasz, znalazły się wpisy wspominające Jana Bolechowskiego: m.in. autor zanotował dane adresowe Bolechowskiego (Łódź, Ulica Wólczańska 222 m. 20, lub Gimnazjum Zimowskiego)[20], a ponadto zanotował pod datą 31 stycznia 1940, że tego dnia Bolechowski miał wygłosić dla współosadzonych oficerów wykład pt. „Idea Polski – Żeromskiego”[21][22][23]. Na wiosnę został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane pod numerem 2723[24] w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[25] (przy zwłokach zostały znalezione legitymacja oficerska kapitana WP, wizytówki, oraz list)[26][27], gdzie został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.
Życie prywatne
Jego żoną była Maria, z domu Orłowska[19], z którą miał dwie córki: Barbarę i Ewę[2].
Upamiętnienie
Jan Bolechowski został wymieniony na Pomniku Katyńskim w Łodzi[28].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[29][30][31]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[32][33][34].
16 maja 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w Falejówce został zasadzony Dąb Pamięci upamiętniający Jana Bolechowskiego[35].
Odznaczenia
- Krzyż Walecznych[19] – dwukrotnie
- Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego II kl. (2 października 1919)[36]
- Medale pamiątkowe[2]
austro-węgierskie
- Brązowy Medal Waleczności (przed 1918)[7]
- Krzyż Wojskowy Karola (przed 1918)[7]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ W ewidencji wojskowych c. k. armii był określany w języku niemieckim jako „Johann Bolechowski”.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Jan Bolechowski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2019-04-18].
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 808.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1089.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 811.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1100.
- 1 2 3 Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1364.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 842.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 768.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 753.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 674.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 135, 901.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 263, 264.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 174.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Koła Pol. Macierzy Szkolnej w Brzezinach Łódzkich za okres 1916-1926. Brzeziny Łódzkie: 1926, s. 46.
- ↑ Tow. Przyjaciół Akademika. „Gazeta Pabjanicka”. Nr 46 (3), 3 listopada 1935.
- ↑ Mistrzostwa tenisowe T. S. Kruschender zakończone. „Gazeta Pabjanicka”. Nr 36 (4), 6 września 1936.
- ↑ Zdjęcie. „Łódź w Ilustracji. Dodatek niedzielny do Kurjera Łódzkiego”. Nr 23 (właśc. 24), s. 9, 11 czerwca 1939.
- 1 2 3 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 45.
- ↑ Zbigniew Przystasz. Spuścizna z Katynia. Odpis notatek. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 17, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Zbigniew Przystasz. Spuścizna z Katynia. Odpis notatek. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 29, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 16, R. 9 Z. 2 (18) / 2000.
- ↑ Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 74, 76.
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 239 [dostęp 2025-01-14] (niem.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich - 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-02-27].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 30. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Łódź – pomnik katyński. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2020-05-06].
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 28 [dostęp 2025-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-01-06] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Uroczystość sadzenia Dębów Katyńskich. spfalejowka.szkolnastrona.pl. [dostęp 2014-02-27].
- ↑ Franciszek Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: 1934, s. 141.
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.