Jan Ciołkosz

Jan Ciołkosz

Bolesław Żelisławski

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1893 Mielec
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	3 pułk piechoty, 2 pułk piechoty, 18 pułk piechoty, 37 pułk piechoty, 57 pułk piechoty, 22 pułk piechoty, 75 pułku piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa: kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jan Ciołkosz (ur. 31 lipca 1893 w Mielcu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Niepodległości, prawnik, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się w rodzinie Jana i Antoniny z Lucińskich. Uczeń c.k. Gimnazjum Państwowego w Mielcu (1909–1913). Działacz niepodległościowy „Związku Jastrzębiego” i Związku Walki Czynnej, ps. „Bolesław Żelisławski”. Za działalność niepodległościową relegowany ze szkoły a następnie aresztowany i uwięziony na Montelupich w Krakowie. Po zwolnieniu z więzienia kontynuował naukę w III Gimnazjum Rządowym w Krakowie. Maturę zdał w Wiedniu. Ukończył kurs podoficerski Polskich Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu. W 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Początkowo walczył w 3 kompanii Scaevoli-Wieczorkiewicza III batalionu pod dowództwem Edwarda Rydza-Śmigłego. 12 października 1914 mianowany chorążym, przeniesiony do 6 kompanii 3 pułku piechoty na dowódcę plutonu a następnie dowodził II plutonem 10 kompanii 2 pułku piechoty II Brygady Legionów. Walczył w kampanii karpackiej pod Marmaros-Sziget, pod Nadwórną, Wilkowem, Mołotkowem, Pasieczną, Osmołodą, Krzyworównią i o górę Kliwa. Pod Orkomezo został ranny w nogę i w dniach 22 grudnia 1914 – 20 stycznia 1915 r. przebywał w szpitalu w Szotmarnemet. W czasie walk o górę Kirlibaba nabawił się zapalenia płuc, i został wysłany na leczenie do szpitala w Grazu, a następnie do szpitala w Wiedniu^[1]. Po wyleczeniu wrócił do szeregów 10 kompanii. Wziął udział w bitwie pod Rafajłową, pod Bielgowem 7 listopada 1915, został ranny w kark i dostał się do niewoli rosyjskiej^[2]. Osadzony w więzieniu w Lipnicy następnie w obozie jenieckim w Dernicy k. Kijowa. Po powrocie do Mielca w 1918 zorganizował Komendę Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako instruktor Związku Strzeleckiego zorganizował i przeszkolił kompanię ochotników. Z tym oddziałem rozbroił Austriaków w Mielcu (31 X – 1 XI 1918 r.) i w Dębicy. Został komendantem POW w Mielcu. W marcu 1919 wraz z całą kompanią POW został wcielony do kompanii szturmowej 18 pułku piechoty w Rzeszowie. Od 13 października do 23 listopada 1919 i od 19 grudnia 1919 do 23 lipca 1920 roku dowodził 7 kompanią 18 pułku piechoty. Podczas wojny 1920 r. awansowany na stopnień porucznika. Z wykształcenia prawnik.

W okresie międzywojennym pozostał w wojsku. 30 września 1922 awansował do stopnia kapitana (starszeństwo z dniem 19 czerwca 1919 i 712 lokatą w korpusie oficerów piechoty). W 1923 służył w 37 pułku piechoty^[3]. W 1923 jako oficer nadetatowy 37 pp służył w Szkolnym Batalionie Piechoty nr 4 jako instruktor^[4]. W 1928 był w Szkolnym Batalionie Podchorążych Rezerwy w Gródku Jagiellońskim^[5]. W latach 1923–1934 komendant SPRPiech w Skierniewicach i Siedlcach. Następnie przeniesiony do 57 pułku piechoty. Awansował na stopnień majora (starszeństwo z dniem 1 stycznia 1930 i 9 lokatą w korpusie oficerów piechoty) służył w 22 pułku piechoty^[6]. 7 czerwca 1934 roku został przeniesiony do 75 pułku piechoty w Chorzowie na stanowisko kwatermistrza^[7].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 dowódca batalionu marszowego 75 pp. Batalion wsparty 1 haubicą 100 mm (OZN 23 pułku artylerii lekkiej) bronił mostu w Bojszowach. Następnie w dniach 14–17 września maszerował trasą Lubaczów – Niemirów – Żółkiew. Wyróżnił się w czasie walk pod Tomaszowem Lubelskim^[8]. W okolicach Rawy Ruskiej^[2] wzięty do niewoli przez Sowietów i osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku^[9]. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD, lista wywózkowa 025/1 z 9 kwietnia1940^[10][11] poz. 25, nr akt 3885^[12]. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 przez funkcjonariuszy NKWD w lesie katyńskim^[10] i pogrzebany w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[13][14]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[15]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców^[16] w 1943 (dosł. określony jako Ciolkosz Jan^[17]), zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 30 kwietnia 1943. Figuruje na liście AM^[11][18] i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0777^[10][19]. Przy zwłokach Jana Ciołkosza zostały odnalezione: dowód osobisty oraz wizytówki^[20].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (za kampanię wrześniową)^[21]
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1935)^[22]
• Krzyż Walecznych (20/C-945)^[23]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[24][6]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[25]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[25]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej^[11]
• Odznaka Pamiątkowa II Brygady Legionów^[8]
• Odznaka Pamiątkowa „Krzyż Wołynia”^[8]

• 5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[26][27][28]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[29][30][31].   
• Tabliczka z nazwiskiem na Ścianie Katyńskiej, przy bazylice św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu^[32][33].
• Na tablicy katyńskiej na Ścianie Pamięci kościoła św. Stanisława w Siedlcach^[34].
• Dąb Pamięci posadzony przez Szkołę Podstawową nr 6 w Elblągu, przy al. Piłsudskiego 4 w Elblągu. Certyfikat nr 000465/000348/WE/2008^[35].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Wiktor Krzysztof Cygan: Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny. T. 1, Warszawa 2005, ISBN 83-923074-1-0.
• УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.

• https://www.ogrodywspomnien.pl/index/showd/3023
• http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/500.
• zdjęcie POW w Mielcu - http://midasbrowser.pl/mielec/displayDocument.htm;jsessionid=58B6E63AEF1541CFA08D3441CBD5F00E?docId=5000000695