Jan Franciszek Stasiewicz

Jan Franciszek Stasiewicz

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	9 maja 1936 Lida
Prof. dr hab. n. med.
Specjalność: choroby wewnętrzne, gastroenterologia
Alma Mater	Akademia Medyczna w Białymstoku
Habilitacja	1979
Profesura	1997
Akademia Medyczna w Białymstoku	Klinika Gastroenterologii w Państwowym Szpitalu Klinicznym
Stanowisko	adiunkt
Okres zatrudn.	1963-1980
Wojewódzki Szpital Zespolony w Białymstoku	III Oddział Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii
Stanowisko	ordynator
Okres zatrudn.	1981-2007
Prezes ORL
Okręgowa Izba Lekarska w Białymstoku	Okręgowa Rada Lekarska
Okres spraw.	1989-1997–2001-2009
Członek NRL
Naczelna Izba Lekarska	Naczelna Rada Lekarska
Okres spraw.	1989–2009
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski; Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; Medal Komisji Edukacji Narodowej; Pro Gloria Medici; Meritus Pro Medicis; Gloria Artis Medicinae

Jan Franciszek Stasiewicz (ur. 9 maja 1936 w Lidzie, woj. nowogródzkie, Kresy Wschodnie) – polski lekarz, specjalista w zakresie chorób wewnętrznych i gastroenterologii, profesor nauk medycznych. Działacz samorządu lekarskiego, wieloletni prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Białymstoku i członek Naczelnej Rady Lekarskiej, redaktor, publicysta.

Szkołę podstawową (Nr 3) i liceum ogólnokształcące (Nr 1) ukończył w Białymstoku^[1]. W latach 1954–1961 studiował w Akademii Medycznej w Białymstoku (AMB) – obecnie Uniwersytet Medyczny (UMB). W trakcie studiów pracował m.in. w laboratorium szpitalnym. Pełnił też funkcję przewodniczącego Rady Uczelnianej Związku Studentów Polskich. Był inicjatorem i koordynatorem współpracy studentów wszystkich polskich akademii medycznych^[2].

Po piątym roku studiów odbył studencką praktykę wakacyjną we Włoszech w Klinice Położniczej (Clinica Obstetrica) Szpitala Miejskiego w Pavii. Dyplom lekarza otrzymał 25 listopada 1961 i w tym samym dniu wziął ślub cywilny i kościelny z Anną Kanigowską^[2].

Po dwuletnim stażu podyplomowym podjął pracę (1963–1980) jako asystent w II Klinice Chorób Wewnętrznych AMB, przemianowanej na Klinikę Gastroenterologii. W 1966 złożył egzamin specjalizacyjny z chorób wewnętrznych I stopnia, a w 1969 II stopnia^[1]. W 1970 obronił pracę doktorską Badania nad wpływem insuliny na działanie acetylocholiny, noradrenaliny i niektórych jonów na mięsień gładki izolowanego jelita szczura^[3].

W trakcie pracy w klinice odbył dwa stypendia naukowe: w 1973 z puli Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Ninewells Hospital w Dundee w Szkocji, pod opieką dr. K.G. Wormsley’a oraz w 1978 w ramach współpracy naukowej Ministerstwa Zdrowia Belgii i Polski w Hospital d’Ixelles Free University w Brukseli w Klinice Chorób Wewnętrznych kierowanej przez prof. A. Delcourta^[4].

W klinice pracował na stanowisku adiunkta (1974–1980) prowadząc dydaktykę studencką (ćwiczenia, seminaria) oraz szkolenia lekarzy – specjalizacyjne i w zakresie wybranych metod diagnostycznych, głównie testu sekretynowego w chorobach trzustki.

Realizując przewód habilitacyjny, w 1979 po obronie rozprawy Wpływ czynników nerwowo-hormonalnych na motorykę pęcherzyka żółciowego ze szczególnym uwzględnieniem układu adrenergicznego uzyskał tytuł doktora habilitowanego^[4].

W 1981, po wygraniu konkursu, dr hab. n. med. Jan Stasiewicz został ordynatorem Oddziału Gastroenterologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. J. Śniadeckiego w Białymstoku, przemianowanego w 1992 na III Oddział Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii. Funkcję tę pełnił do 2007, gdy przeszedł na emeryturę^[5].

Tematy badawcze Oddziału obejmowały głównie problemy patogenezy i leczenia chorób przewodu pokarmowego^[6]:

• badania nad zewnątrz i wewnątrzwydzielniczą czynnością trzustki i żołądka w przebiegu różnych chorób; w latach 80-tych i 90-tych wykonywał m.in. test sekretynowoceruleinowy;
• badania biochemiczne skrawków błony śluzowej żołądka i dwunastnicy pobieranych drogą endoskopową (ocena substratów energetycznych oraz enzymów) głównie w aspekcie rozwoju choroby nowotworowej;
• farmakoterapia choroby wrzodowej z uwzględnieniem szczególnych sytuacji klinicznych (wrzód oporny na leczenie H2 blokerami, wrzód w żołądku operowanym);
• badanie czynników patogenetycznych w chorobie refluksowej przełyku;
• badania nad zakażeniem bakterią Helicobacter pylori (ocena różnych metod eradykacji, zakażenie H. pylori w żołądku operowanym, zakażenie żołądka a stan uzębienia);
• analiza dużego materiału badań ECPW, np. w aspekcie anomalii rozwojowych dróg żółciowych i przewodu trzustkowego, anatomia układu żółciowego i trzustki w wybranych chorobach;
• kazuistyka, głównie endoskopowa^[6].

W latach 1986–2000 był kierownikiem Zespołu Nauczania Klinicznego AMB, działającego na bazie Oddziału. Zespół prowadził ćwiczenia ze studentami wydziału lekarskiego i stomatologii z zakresu chorób wewnętrznych, chirurgii, pediatrii i rehabilitacji na odpowiednich oddziałach Szpitala. W latach 2000–2007 prowadził też zajęcia dydaktyczne z gastroenterologii w Zakładzie Medycyny Rodzinnej AMB^[6].

W uznaniu dorobku naukowego i dydaktycznego w 1997 Jan Stasiewicz otrzymał tytuł profesora nauk medycznych^[7].

W 1984 przebywał w Kownie na zaproszenia dyrektora Szpitala Republikańskiego, w charakterze konsultanta gastrologicznego, a w 1986 w Helsinkach^[3]. Brał udział w Zjazdach Amerykańskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego (Tydzień Gastroenterologiczny): w Nowym Orleanie (1998), Orlando (1999) oraz w San Diego (2000), gdzie miał możliwość bezpośredniej obserwacji osiągnięć gastroenterologii na najwyższym poziomie oraz zetknięcia się z jej autorami.

Uczestniczył w Europejskich Spotkaniach Gastroenterologicznych, odbywających m.in. w Atenach (1992), Barcelonie, Oslo, Berlinie, Birmingham, Paryżu, Wiedniu, Madrycie. Występował w sympozjach w Amsterdamie, Genewie, Algarve, gdzie prezentował własne wyniki i poglądy naukowe, oraz w Grindelwald (2000) i na wyspie Reunion (2001). Wyjeżdżał do Wilna jako wykładowca (wiosna i jesień 2005)^[6].

W Polsce wykładał w wielu ośrodkach medycznych; w latach (1990-2005) wygłaszał ok. 10 referatów rocznie^[6]. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Zarządu Głównego Towarzystwa Internistów Polskich, Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia (1984–1988), pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii^[3].

Po przejściu na emeryturę, kontynuował działalność lekarską w lecznictwie otwartym, pracując w Lekarskiej Spółdzielni Specjalistów „Eskulap” w Białymstoku.

Był promotorem 5 doktoratów^[7]. Opublikował 220 artykułów fachowych i doniesień zjazdowych oraz ok. 80 publicystycznych, napisał kilkadziesiąt recenzji prac naukowych^[8].

Napisał książkę autorską „Podstawy patogenetyczne leczenia chorób przewodu pokarmowego”, J. Stasiewicz, PZWL, 3 wydania: 1985, 1992, 1999^[9].

Był współautorem trzech innych książek, zamieszczając obszerne rozdziały gastroenterologiczne^[6]:

• „Leczenie farmakologiczne chorób przewodu pokarmowego” w „Farmakoterapia geriatryczna” (red. W. Pędich, Z. Szreniawski), PZWL, 3 wydania: 1986, 1991, 1998^[10];
• „Układ pokarmowy” w „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego” (red. J. Górski), PZWL, 2 wydania: 2001, 2006^[11];
• „Choroby układu żółciowego” w „Gastroenterologia w praktyce” (red. A. Gabryelewicz), PZWL, 2002^[12].

Prof. Stasiewicz należał do inicjatorów reaktywacji samorządu lekarskiego, działając w „Solidarności”^[13]. Był jednym z pionierów reaktywacji samorządu, w szczególności na terenie trzech ówczesnych województw mających swe siedziby w Białymstoku, Łomży i Suwałkach. Współorganizował struktury Okręgowej Izby Lekarskiej (OIL) w Białymstoku.

W 1989 został pierwszym prezesem Okręgowej Rady Lekarskiej (ORL) w Białymstoku. Funkcję tę sprawował (z 4-letnią przerwą) przez 4 kadencje, czyli 16 lat^[14]. W 1997 nadano mu tytuł Honorowego Prezesa ORL w Białymstoku. W latach 2009–2017 pełnił funkcję wiceprezesa ORL.

W Naczelnej Radzie Lekarskiej (NRL) zasiadał nieprzerwanie przez 20 lat (1989-2009). W tym czasie był członkiem Komisji Kształcenia Podyplomowego Naczelnej Izby Lekarskiej. W latach 1999–2019 brał udział w pracy Komisji Bioetycznej OIL, był przewodniczącym Komisji Kształcenia OIL w Białymstoku.

Jako prezes ORL, wykazywał wysoką kulturę osobistą, reprezentując nienaganną postawę etyczną i moralną. Nie obawiał się podejmowania odpowiedzialnych zadań. Działalność na rzecz środowiska lekarskiego traktował na równi z wykonywaniem zawodu lekarza, jako swoje życiowe powołanie^[15]. Nadzorował budowę „Domu Lekarza” w Białymstoku – obecnej siedziby OIL, pierwszego w Polsce „Domu Lekarza Seniora” i Ośrodka Konferencyjno-Szkoleniowego w Turośni Kościelnej^[15].

Bronił prestiżu zawodu lekarza i walczył o nadanie mu należnego statusu^[16]. Interweniował w sprawach dotyczących warunków, swobody i ograniczeń w wykonywaniu zawodu lekarza, złej sytuacji placówek medycznych, kolizji interesów medycyny z interesami Narodowego Funduszu Zdrowia (przedtem: Kasy Chorych) i nieprawidłowego kontraktowania usług medycznych, utrudnionego dostępu pacjentów do świadczeń^[14][17]. Upominał się o większą liczbę przydzielanych specjalizacji i rezydentur, dbał o organizację szkoleń podyplomowych^[15].

Brał udział w akcjach protestacyjnych na Podlasiu i w Warszawie. Skutecznie współpracował z Zarządem Regionu Podlaskiego^[18] Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy.

Wraz z uruchomieniem działalności wydawniczej OIL w Białymstoku, został redaktorem naczelnym wszystkich jej wydawnictw, a od 2010 został również redaktorem naczelnym „Biuletynu OIL w Białymstoku” (do 2024) i „Zeszytów Historycznych” – nadal^[19]. Zajmował się pracą redakcyjną i publicystyczną^[20]. Napisał ok. 800 felietonów, biografii i artykułów związanych głównie z historią medycyny na Podlasiu, przypominając dzieje placówek i organizacji medycznych oraz życiorysy zasłużonych lekarzy^[21].

Jego twórczość jest niezwykle wartościowa ze względu na świetną znajomość środowiska i wydarzeń, doskonałą pamięć do najdrobniejszych szczegółów, talent pisarski i gawędziarski styl z piękną, obrazową polszczyzną. W kilku numerach „Zeszytów Historycznych” zamieścił też swoją autobiografię złożoną z pięciu rozdziałów i addendum^[22].

• Nagroda Specjalna Ministra Zdrowia za modelową współpracę zespołów chirurgicznego i gastroenterologicznego Szpitala Wojewódzkiego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Białymstoku (1986)^[5]
• Nagrody Ministra Zdrowia I i II Stopnia
• Tytuł Honorowy Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Białymstoku (od 1997)^[23]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998)^[19]
• Tytuł Najlepszy Oddział Internistyczny w Województwie Podlaskim w rankingu Newsweeka (2000)^[5]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za zasługi w działalności na rzecz ochrony zdrowia (2001)^[24]
• Odznaczenie izbowe Pro Gloria Medici za całokształt działalności lekarskiej i samorządowej (2004)^[19]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2009)^[19]
• Odznaczenie Naczelnej Izby Lekarskiej Meritus Pro Medicis (2011)^[13][25]
• Medal Okręgowej Izby Lekarskiej w Białymstoku Gloria Artis Medicinae (2014)^[25]

Oboje rodzice ukończyli studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Jego ojciec Witold był lekarzem powiatowym w Lidzie, a matka Maria (z domu również Stasiewicz) nauczycielką botaniki. W marcu 1945, Stasiewiczowie załadowali się do pociągu towarowego jadącego do Krakowa. Jednak na dworcu białostockim żołnierze sowieccy kazali im opróżnić wagon, wysiedli i w ten sposób osiedlili się w Białymstoku.

Dr Witold Stasiewicz został naczelnikiem Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego, był ekspertem Ministerstwa Zdrowia do spraw organizacji ochrony zdrowia, pełnił funkcję specjalisty krajowego, tworzył w AMB Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia i kierował nim. Maria Stasiewicz była pierwszym pracownikiem Biblioteki Naukowej AMB, pełniła obowiązki jej dyrektora, a następnie pracowała tam na stanowisku starszego asystenta^[26].

Życiorysy rodziców prof. Jan Stasiewicz opisał szczegółowo m.in. w polskim piśmie historyczno-krajoznawczym na Białorusi „Ziemia Lidzka”^[27], oraz w „Zeszytach Historycznych” wydawanych przez OIL w Białymstoku. Jego siostra, Irena Stasiewicz-Jasiukowa, ukończyła studia na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w 1954. Została profesorem w Instytucie Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, specjalizując się w historii nauki i kultury.

Żona Anna Jolanta (córka prof. Zygmunta Kanigowskiego), lekarz internista-reumatolog. Córka, Joanna Tołwińska jest lekarzem, kardiologiem dziecięcym, współwłaścicielką przychodni lekarskiej^[28]. Syn Jacek, mgr historii, z żoną Jolantą, prawnikiem, pracują w firmach farmaceutycznych. Najstarszy wnuk jest menedżerem. Drugi zrobił międzynarodową maturę i studiuje kierunki humanistyczne. Starsza wnuczka też pracuje jako menedżer. Najmłodsza wnuczka studiuje sztuki piękne w Łodzi^[29].

Hobby: Historia^[30], relaks i praca w domu letniskowym w Atenach w gminie Nowinka^[31].

Profesor Jan Stasiewicz: UMB to My - Opowiem Ci swoją historię