Jan Józef Kraus
 | |
 major piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 października 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
3 Pułk Piechoty |
| Stanowiska |
dowódca batalionu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  _2r_BAR.svg.png){kind=small} _BAR.svg.png){kind=small}   | |
.png){kind=small}
Jan Józef Kraus (ur. 21 października 1894 w Strzałkowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Jan Józef Kraus był synem Jana i Cecylii z d. Hejduk, urodził się w Strzałkowie w powiecie stryjskim, obecnie na Ukrainie.
W latach 1905–1909 uczył się w c. i k. Gimnazjum Wyższym w Wadowicach[1]. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Krakowie wstąpił do Legionów[2]. Służył w II Brygadzie Legionów Polskich, w 3 i 4 pułku. 1 stycznia 1917 roku został mianowany chorążym w 4 pułku Legionów[3]. Po kryzysie przysięgowym w armii austriackiej[2].
Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego i został przydzielony do 12 pułku piechoty[2]. Wojnę 1920 roku odbył w szeregach 101 Rezerwowego pułku piechoty.
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku został zweryfikowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. Od 1921 roku ponownie służył w 12 pułku piechoty w Wadowicach[4][5][2]. Został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 roku. 23 maja 1927 roku został przesunięty ze stanowiska dowódcy II batalionu na stanowisko kwatermistrza pułku[6]. 26 kwietnia 1928 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[7] i wyznaczony na stanowisko kwatermistrza 17 baonu granicznego. W lipcu 1929 roku objął dowództwo 29 batalionu KOP w Suwałkach. W 1930 roku był jednym z inicjatorów budowy pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego w Filipowie. 20 września 1930 roku został przeniesiony z KOP do Baonu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7-a w Jarocinie na stanowisko dowódcy. W 1932 roku był w dyspozycji Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych[8]. W grudniu tego roku został przeniesiony do 2 pułku piechoty Legionów w Sandomierzu na stanowisko dowódcy I batalionu detaszowanego w Staszowie[9][2]. W czerwcu 1934 roku ogłoszono jego przeniesienie do 6 pułku strzelców podhalańskich w Samborze na stanowisko dowódcy batalionu[10]. W listopadzie 1935 roku został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Hrubieszów na stanowisko komendanta. W 1938 roku dowodzona przez niego jednostka została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Hrubieszów, a zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „komendant rejonu uzupełnień”.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku – po agresji ZSRR na Polskę – w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku[11]. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[11], gdzie od 17 czerwca 2000 roku mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[12]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 1422[11].
5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[13][14][15]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[16][17][18].
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6235 (17 maja 1922)[19]
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[20]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[1]
- Złoty Krzyż Zasługi[1]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[11]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[11]
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 Michał Siwiec-Cielebon, Wolności siew. Absolwenci i uczniowie c. i k. Gimnazjum Wyższego w Wadowicach do 1918 r. jako kadra przyszłych sił zbrojnych odrodzonej Rzeczypospolitej, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny” (21), 2018, s. 92-145, ISSN 1505-0181.
- 1 2 3 4 5 Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Lista Starszeństwa Oficerów Legjonów Polskich, w dniu oddania Legjonów Polskich Wojsku Polskiemu, 12 kwietnia 1917, Warszawa 1917, str. 33.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 158, 410.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 150, 354.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 147.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 124, 178.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 29, 435.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 415.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 158.
- 1 2 3 4 5 Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 261.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 16 [dostęp 2024-10-30] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923 roku, s. 17.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia
- Kraus Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.59-4990 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-10].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Artur Ochał, Słownik oficerów i chorążych Korpusu Ochrony Pogranicza w Suwałkach, (1927–1939), Suwałki : Muzeum Okręgowe, 2009, ISBN 978-83-915778-1-3