Janina Strzelecka

Janina Emilia Strzelecka, z domu Panasewicz (ur. w 13 kwietnia 1890 w Łodzi, zm. 13 maja 1937 w Jaworzu, koło Bielska)^[1] – nauczycielka i działaczka kobieca, dyrektorka teatru

Uczęszczała do gimnazjum w Łodzi. Uczestniczka strajku szkolnego w 1905^[2]. Ukończyła pensję Pauliny Hewelke w Warszawie^[2]. Jako eksternistka złożyła maturę w gimnazjum rządowym w Warszawie i uzyskała uprawnienia nauczycielskie^[2]. Następnie studiowała filologię i historię na uniwersytecie w Wiedniu i na Uniwersytecie Jagiellońskim^[2]. Od 1911 pracowała jako nauczycielka historii i języka francuskiego w szkołach średnich w Łodzi^[2], m.in. w szkole handlowej i gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Łodzi^[3]. Wykładała również historię w łódzkim uniwersytecie powszechnym^[2].

W niepodległej Polsce mieszkała od 1920 w Warszawie, gdzie pracowała jako nauczycielka języka polskiego w II miejskiej szkole rzemieślniczej (1920-1930)^[2]. Prowadziła także sekcję kulturalno-oświatową Rodziny Wojskowej^[2]. Współzałożycielka i działaczka Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, członkini jej pierwszego Zarządu Głównego^[3] oraz stałą współpracowniczką organu ZPOK „Praca Obywatelska”^[4]. Była autorką ponad 60 artykułów i felietonów o problematyce społecznej, pedagogicznej, oświatowej i kulturalnej, zamieszczanych w „Kurierze Porannym”, „Głosie Prawdy”, „Bluszczu”, „Ekspresie Porannym”^[4] a także broszury dot. teatru dziecięcego^[5]. W latach 1928–1933 była dyrektorką Teatru dla dzieci „Jaskółka”, który założyła wraz z Haliną Starską, stając się tym samym prekursorką teatru dziecięcego w Polsce^[6]. Teatr, który stał się placówką ZPOK, był finansowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i wspierany przez magistrat miasta Warszawy^[4]. Dzięki jej zabiegom teatr, otrzymał możliwość występów w Pomarańczarni w Łazienkach. Spektakle reżyserowali zawodowi reżyserzy, m.in. Halina Gallowa i Jerzy Ronard Bujański, scenografię przygotowywał Iwo Gall, a występowali głównie młodzi aktorzy, niekiedy grający w innych teatrach warszawskich, czasem bezrobotni; gościnnie pojawiali się znani artyści, m.in. Irena Solska^[4]. W 1932 była także dyrektorem i kierownikiem artystycznym efemerycznego dziecięcego Teatru dla Wszystkich^[4]. Założycielka i od 1935 działaczka Towarzystwa Przyjaciół Teatru dla Dzieci. W l. 1934-1937 kierowała sekcją kultury w Zarządzie Miasta Stołecznego Warszawy^[2]. Od 1932 wygłaszała także prelekcje w Polskim Radiu^[2].

Zmarła w sanatorium Jerzego Czopa w Jaworzu. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kw. 119—II)^[7], w czasie pogrzebu przemawiał prezydent Warszawy Stefan Starzyński^[4].

Córką Erazma Panasewicza i Natalii z domu von Haentschel^[2]. Wcześnie osierocona, jej opiekunem prawnym był podczas studiów Cezar Eisenbraun z Łodzi^[4]. Była żoną działacza socjalistycznego i dyrektora Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Władysława Strzeleckiego z którym rozwiodła się w r 1930. Miała troje dzieci: córkę Anielę (1912-1944) i dwóch synów: socjologa, działacza socjalistycznego, powstańca warszawskiego Jana (1919—1988), i lotnika RAF Jerzego Władysława (1918-2004).

• Czy wiesz, kto to jest?, red. Stanisław Łoza, Warszawa 1938, s. 702-703
• Stanisław Konarski, Strzelecka Janina Emilia (1890—1937), Polski Słownik Biograficzny, t. 44, Warszawa-Kraków 2006-2007, s. 604-605