Janowiec angielski

Janowiec angielski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

janowiec

Gatunek

janowiec angielski

Nazwa systematyczna
Genista anglica L.
Sp. Pl.: 710 (1753)[3]
Synonimy
  • Genista britannica Rchb.
  • Genista minor Lam.
  • Lissera anglica (L.) Fourr.
  • Phyllobotrys anglica (L.) Fourr.
  • Scorpius anglicus Pourr. ex Willk. & Lange
  • Spartium pusillum Salisb.
  • Telinaria anglica C.Presl[3]

Janowiec angielski (Genista anglica L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). Występuje na Półwyspie Iberyjskim, w górach północnego Maroka, w południowych Włoszech oraz na obszarach pod wpływem klimatu oceanicznego w Europie Zachodniej na północy sięgając do Wielkiej Brytanii, północnych Niemiec, Danii i południowej Szwecji[3][4]. Z Polski opisywany jako przejściowo zawlekany (ma status efemerofita)[5], zarejestrowany został w okolicach Szczecina[6][7]. Gatunek jest bardzo zmienny (bywa dzielony na 5 drobnych gatunków). Badania molekularne wskazują na to, że wyewoluował prawdopodobnie w zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego[4].

Morfologia

Pokrój
Nagi (młode pędy bywają słabo owłosione[8]), silnie rozgałęziający się półkrzew, o pędach leżących, dźwigających się lub rzadziej wzniesionych prosto do góry[7], osiągających od 10 do 50 cm wysokości (wyjątkowo do 100 cm)[8]. Starsze gałęzie są cierniste (brak cierni u var. subinermis[8]), ciernie wyrastają pojedynczo, choć gęsto, często za młodu są ulistnione[7]. Osiągają od 1 do 2 cm długości i są proste lub odgięte, rzadko są rozgałęzione[8]. Młodsze gałązki są pozbawione cierni, za to na ich szczytach tworzą się kwiatostany[7].
Liście
Skrętoległe i pojedyncze[8]. Są nagie, krótkoogonkowe, niebieskozielone i drobne – osiągają od 2 do 8 mm długości i do 2–2,5 mm szerokości[8]. Blaszki mają kształt lancetowaty, na szczycie są zaostrzone[7], u nasady zaokrąglone[8].
Kwiaty
Zebrane po 5–10 w groniasty kwiatostan na szczytach gałązek (w węzłach kwiatostanu kwiaty wyrastają pojedynczo[8]). Kwiaty wsparte są odwrotnie jajowatymi przysadkami (sięgającymi do krawędzi kielicha) i osadzone są na nagich szypułkach o długości do 2,5 mm, na których znajduje się także para szydlastych podkwiatków. Kielich jest dzwonkowaty[8], dwuwargowy, o długości ok. 3 mm[8][7]. Górna warga jest krótsza i dwuząbkowa, dolna dłuższa i trójząbkowa. Ząbki kielicha są trójkątniejajowate, zaostrzone, sięgają do połowy jego długości, na brzegach są orzęsione[8]. Korona kwiatu jest żółta, o budowie typowej dla kwiatu motylkowego, osiąga poniżej 1 cm długości. Żagielek jest jajowaty, na szczycie zaostrzony, z krótkim paznokciem u nasady. Skrzydełka są od niego o ok. 1 mm krótsze, a łódeczka podobnej długości lub nieco dłuższa (maksymalnie o 1 mm). Łódeczka na szczycie jest zaokrąglona lub z małym dzióbkiem[7]. Pręcików jest 10, ich pylniki są żółte. Słupek pojedynczy, wygięty ku górze, zakończony jest skośnym znamieniem[8].
Owoce
Strąki nagie, słabo wygięte, jasnobrunatne, o długości zwykle od 12 do 15, rzadko do 20 mm i szerokości do 4,5 mm. Zawierają od 4 do 12 nasion[7][8].
Gatunki podobne
Od innych janowców spotykanych w Europie Środkowej i północnej różni się ciernistymi i nagimi pędami oraz nagimi kielichami i strąkami[6].

Systematyka

Gatunek w obrębie rodzaju janowiec Genista klasyfikowany jest do sekcji Phyllospartum Willk. obejmującej ok. 15 gatunków. Sekcja w różnych ujęciach zaliczana była do podrodzaju Phyllobotrys lub Voglera[4].

W zależności od ujęcia gatunek jest traktowany szeroko jako jeden, ale bardzo zmienny (co wspierają badania molekularne) lub jako grupa gatunków[4]:

  • G. anglica L. (sensu stricto)
  • G. ancistrocarpa Spach
  • G. acutifolia Pau
  • G. silana Brullo, Gangale & Spamp.
  • G. brutia Brullo, Scelsi & Spamp.

W obrębie gatunku wyróżniana jest odmiana var. subinermis obejmująca rośliny niewytwarzające cierni[8].

Biologia i ekologia

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-14] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-14] (ang.).
  3. 1 2 3 Genista anglica L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-14].
  4. 1 2 3 4 Fernández Prieto, J.A., Sanna, M., Bueno, Á., Perez M.. Genista anglica (Fabaceae): One very diverse species or one species complex?. „Journal of Plant Research”. 129, s. 411–422, 2016.
  5. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 87, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. 1 2 3 4 5 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 261. ISBN 83-01-14342-8.
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 W. Szafer, B. Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 17.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Peter Sell, Gina Murrell: Flora of Great Britain and Ireland. Vol. 3. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, São Paulo: Cambridge University Press, 2009, s. 12-13. ISBN 978-0-521-55337-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.