Jeleniak szorstki

Jeleniak szorstki

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Podklasa	Eurotiomycetidae
Rząd	kropidlakowce
Rodzina	jeleniakowate
Rodzaj	jeleniak
Gatunek	jeleniak szorstki
Nazwa systematyczna
Elaphomyces asperulus Vittad. Monogr. Tuberac. (Milano): 69 (1831)

Jeleniak szorstki (Elaphomyces asperulus Vittad.) – gatunek grzyba z rodziny jeleniakowatych (Elaphomycetaceae)

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Elaphomycetaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go Carlo Vittadini w 1831 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna do dzisiaj^[1].

Owocnik w przybliżeniu kulisty, o średnicy 1–3 cm, zwarty i twardy, koloru ochry. Perydium drobno brodawkowate z szaroróżową aureolą, której brak u bardzo podobnego jeleniaka sarniego (E. granulatus). Gleba zbudowana według Montecchiego i Sarasiniego z worków zawierających 4–8 askospor, ale czasami obserwuje się w niej tylko szkliste strzępki, lub proszkowatą zawartość zawierająca wyłącznie czarne askospory. Dzieje się tak dlatego, że po dojrzeniu jego gleba rozpada się w amorficzną masę, podobnie jak w pieczarkowatych. Worki zanikają, ustępując miejsca czarnemu proszkowi zarodników. Są kuliste, o średnicy do 35 µm, początkowo żółtawe, po dojrzeniu stają się nieprzejrzyście czarne, pokryte bardzo krótkimi kolcami zlewających się w otoczkę^[2].

Grzyb podziemny, zwykle zagrzebany w próchnicy. Zjadany jest przez dziki i wiewiórki, brak dokładnych danych na temat jego jadalności przez ludzi. Po katastrofie w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej zauważono, że koncentruje w sobie radioaktywny cez. Często bywa zarażany przez maczużnika główkowatego (Tolypocladium capitatum)^[2].

Jeleniak szorstki jest podobny do jeleniaka sarniego, ale odróżnia się barwą perydium; szorstki na przekroju poprzecznym ma odcienie purpurowe, podczas gdy u jeleniaka sarniego jest białe^[3].

Podano występowanie w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Najwięcej stanowisk podano w Europie^[4], również w Polsce^[5]. Jest częsty, zwłaszcza w południowej części kraju. Owocniki znajdowano głównie w lasach iglastych i mieszanych, dużo rzadziej w liściastych^[6].