Jerzy Machlejd
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Poseł na Sejm RP V kadencji (II RP) | |
| Okres |
od 28 listopada 1938 |
| Przynależność polityczna | |
 porucznik kawalerii | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-bolszewicka |
Jerzy Artur Machlejd, ps. JAM (ur. 3 lutego 1901 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski polityk, doktor nauk prawnych, porucznik rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Wywodził się z rodziny o korzeniach szkockich. Jego antenaci należeli do klanu MacLeodów. Był synem warszawskiego przedsiębiorcy z branży ogrodniczej Artura Machlejda, bratankiem pastora luterańskiego Juliana Machlejda, bratem inżyniera ogrodnictwa Józefa Machlejda i wnukiem browarnika Karola Machlejda.
Ukończył Gimnazjum Męskie im. Mikołaja Reja w Warszawie. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów prawniczych był sędzią i członkiem Rady Nadzorczej Bratniej Pomocy, skarbnikiem Koła Prawników, a także prezesem Konferencji Delegatów Kół Naukowych i członkiem korporacji akademickiej Welecja. W 1924 roku uzyskał tytuł magistra. W 1934 roku zakończył przewód i obronił pracę doktorską na temat rewolucji francuskiej.
Pracował na dyrektorskim stanowisku w Zakładach Ogrodniczych Ulrichów. Był sędzią Sądu Okręgowego w Warszawie, członkiem Rady i Zarządu Stowarzyszeń Kupców Polskich, członkiem Komisji Odwoławczej Warszawskiej Izby Skarbowej.
W listopadzie 1918 roku jako gimnazjalista służył w ochotniczym batalionie harcerskim Wojska Polskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej. Służył w 2 baterii 9 dywizjonu artylerii konnej. Po zakończeniu studiów uniwersyteckich od 1924 roku był kawalerzystą w 7 pułku ułanów w Mińsku Mazowieckim. W 1925 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii przy 2 Dywizji Kawalerii w Ostrołęce. Odbył ćwiczenia rezerwy w: 7 pułku ułanów (1930), 1 pułku szwoleżerów (1933) i Składnicy Materiału Intendenckiego w Brześciu (1936). Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 i 70. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[1]. W 1934 roku posiadał przydział w rezerwie do 2 pułku ułanów[2].
Poseł na Sejm II RP V kadencji. Członek klubu parlamentarnego OZN. Pracował w komisjach sejmowych: budżetowej, przemysłowo-handlowej, rolnej i dla zmiany ordynacji wyborczej.
Interesował się historią, geografią i poezją. Prowadził badania genealogiczne rodziny Machlejdów. W 1937 roku odbył podróż do Szkocji, podczas której odwiedził gniazdo swojego rodu – zamek Dunvegan na wyspie Skye. Nawiązał bliskie kontakty z wieloma brytyjskimi przedstawicielami klanu MacLeodów. W 1929 roku opublikował pod pseudonimem JAM tomik wierszy Mowa kwiatów. Wspólnie z antropogeografem Bogdanem Zaborskim był autorem mapy narodowościowej kresów północno-wschodnich i Litwy. Pozostawił po sobie nieukończoną pracę naukową o pochodzeniu nazw miast polskich.
Po agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 roku zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego, mimo że jako parlamentarzysta nie był objęty mobilizacją. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli radzieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku[3]. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w masowej mogile w Piatichatkach[3], gdzie od 17 czerwca 2000 roku mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[4]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 2138[3]. Symboliczny grób znajduje się na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja A, grób 29)[5]. Ponadto upamiętnia go tabliczka kommemoratywna w kaplicy katyńskiej katedry polowej Wojska Polskiego w Warszawie.
5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[6][7][8]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[9][10][11].
Publikacje
- Mapa narodowościowa kresów północno-wschodnich i Litwy. 1922
- Mowa kwiatów. 1929
- Rewolucja francuska w świetle statystyki. 1934
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 128.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 587.
- 1 2 3 Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 317.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ śp. JERZY ARTUR MACHLEJD
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 99 [dostęp 2024-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
Bibliografia
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Olgierd Budrewicz. Klan MacLeodów i rodzina Machlejdów. Stolica 8/1970.
- Olgierd Budrewicz. Klan MacLeodów i rodzina Machlejdów. Stolica 9/1970.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Linki zewnętrzne
- Sejm RP: Jerzy Artur Machlejd. [w:] Parlamentarzyści RP [on-line]. sejm.gov.pl. [dostęp 2012-08-28]. (pol.).