Jerzy Zapolski

Jerzy Zapolski

podpułkownik uzbrojenia
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1892 Lwów
Data i miejsce śmierci	13–14 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Wojskowe Zakłady Pirotechniczne
Stanowiska	kierownik zakładów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jerzy Zapolski (ur. 15 sierpnia 1892 we Lwowie, zm. 13–14 kwietnia 1940 w Katyniu) – podpułkownik uzbrojenia Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Syn Joachima i Sabiny z Preisów^[1], urodzony 15 sierpnia 1892 we Lwowie^[1][2]. Absolwent szkoły powszechnej we Lwowie. Rozpoczął naukę w seminarium nauczycielskim w Zaleszczykach. W latach 1912–1914 studiował na Wydziale Maszyn i Elektroniki w Szkole Technicznej w Mittneidt w Niemczech. 5 września 1914 wstąpił do 1 pułku artylerii Legionów Polskich. W Legionach walczył na froncie do 1917. Następnie wstąpił do POW. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej zajmował stanowisko kierownika Zakładów Żywnościowych w Modlinie, następnie przeniesiony do 4 pułku artylerii ciężkiej. Od 2 listopada 1919 przeniesiony do Departamentu Intendentury MSWojsk.

17 maja 1922 został odznaczony orderem wojskowym „Virtuti Militari” V klasy^[3], a we wniosku o jego nadanie, napisano m.in.^[4]:

Po ukończeniu Wyższej Szkoły Intendentury zajmował różne stanowiska w Departamencie Intendentury. Po awansie do stopnia podpułkownika (27 kwietnia 1929) pełnił obowiązki szefa Wydziału Ogólnego w Departamencie Intendentury. W grudniu 1932 został przeniesiony z Kierownictwa Zaopatrzenia Uzbrojenia do Wojskowych Zakładów Pirotechnicznych w Rembertowie na stanowisko pełniącego obowiązki kierownika zakładu^[5]. W 1936 został przeniesiony w stan spoczynku^[2].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 został zmobilizowany. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach dostał się niewoli sowieckiej. Od 28 października 1939 przebywał w obozie kozielszczańskim^[2], a następnie od 4 listopada był osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku^[2]. Między 11 a 12 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[2] – lista wywózkowa 022/3 z 9 kwietnia 1940^[2][1], pozycja 90^[6]. Między 13 a 14 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu^[2][1] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[7][8]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[9][10]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców^[11] pod numerem 1588^{[12][13][2][14]} – raport dzienny z 8 maja 1943^[2]. Przy jego szczątkach znaleziono: podanie do NKWD – Moskwa w sprawie wydania wizy wyjazdowej w języku rosyjskim, list, plakietkę Matki Boskiej – pamiątkę z Częstochowy^[15][14]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 01588^[15].

Jego grób symboliczny znajduje się na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 174-6-5)^[16].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień pułkownika^[17][18][19]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Był żonaty, miał córkę^[2]. Mieszkał w Warszawie^[2].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5944^[20][6] – 17 maja 1922^[21][3]
• Krzyż Niepodległości – 16 września 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[22]
• Krzyż Walecznych dwukrotnie^[20]
• Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1933 „za zasługi na polu przemysłu wojennego”^[23]
• Odznaka „Za wierną służbę”^[24]

13 kwietnia 2016 roku, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1^[25][26][27].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.