Juan Alfonso de Polanco

Urodził się we wpływowej i zamożnej rodzinie^[2] w mieście Burgos, należącym do Królestwa Hiszpanii za panowania Karola I Habsburga. Jego przodkowie byli konwertytami, którzy porzucili judaizm i nawrócili się na katolicyzm^[3]. Ojcem Juana był Grzegorz de Polanco radny miejski miasta Burgos, a jego matką była Maria de Salinas^[4]. Juan był spokrewniony z biskupem Burgos, Pawłem de Santa Maria, który przed przyjęciem chrztu był rabinem^[4]. Kiedy Juan miał trzynaście lat, zaczął edukację w kolegium przyuniwersyteckim Uniwersytetu Paryskiego^[2], gdzie studiował sztuki wyzwolone, po czym podjął studia i uzyskał tytuł magistra^[4]. Wujek Juana Alfonso został później rektorem tego uniwersytetu^[2]. Juan zetknął się na paryskiej uczelni z towarzyszami Ignacego, na przykład z takimi jak Piotr Faber, Nicolás Bobadilla, Alfonso Rodriguez i Franciszek Ksawery^[5]. Po studiach podjął pracę urzędniczą w Kurii Rzymskiej^[6], jako tak zwany „scriptor apostolicus” w roku 1541^[2]. Dzięki doświadczeniu, jakie nabył na tym stanowisku, uczestniczył później w reformie Datarii Apostolskiej za pontyfikatu Piusa V^[7]. Nabycie praktyki kancelaryjnej i poznanie środowiska Kurii Rzymskiej wykorzystał później jako sekretarz Towarzystwa Jezusowego. Do Towarzystwa Jezusowego wstąpił w roku 1541 po odbyciu rekolekcyjnych ćwiczeń duchowych prowadzonych przez Diego Layneza^[2]. Decyzja o porzuceniu prestiżowej funkcji notariusza w Kurii i dołączeniu do nowo powstałego Towarzystwa Jezusowego w wieku 24 lat nie spodobała się jego rodzicom, którzy byli kupcami i inaczej widzieli jego przyszłość^[8]. Po wstąpieniu do Towarzystwa Jezusowego podjął studia teologiczne na Uniwersytecie w Padwie, gdzie uczył się cztery lata^[2]. Podczas studiów w Padwie zaprzyjaźnił się z Piotrem de Rivandeneirem, który był hiszpańskim jezuitą, historykiem i biografem^[9].

Ignacy Loyola ustanowił Juana sekretarzem w roku 1547^[10]. Juan Alfonso de Polanco jako sekretarz sporządzał obiegowe listy dla jezuitów, które dotyczyły działalności Towarzystwa Jezusowego^[2]. Z siedmiu tysięcy zachowanych listów Ignacego, prawie wszystkie są datowane na okres urzędowania Polanco jako sekretarza^[11]. Wiele z tych listów było napisane przez Juana na polecenie Ignacego Loyoli^[11]. Przetłumaczył też Konstytucję Towarzystwa Jezusowego z hiszpańskiego na łacinę^[12], a także pomagał Ignacemu Loyoli w jej napisaniu^[13]. Wcześniej napisał „Industrias”, które było wstępnym projektem do konstytucji^[14]. Ignacy Loyola również polecił Juanowi sporządzenie podręcznika dla jezuickich spowiedników^[15]. Nazwa podręcznika to „Breve directorium ad confessarii ac confitentis munus recte obeundum”. Była to pierwsza jezuicka książka dotycząca sakramentu spowiedzi^[16]. Podręcznik został najpierw wydrukowany w Rzymie, a następnie w Leuven na początku roku 1554^[16]. Wikariusz papieski zachęcał de Polanco do oddania manuskryptu do druku, a także chciał, aby dzieło służyło ogółowi duchowieństwa, a nie tylko jezuitom^[17]. Ignacy Loyola chciał, aby wszyscy jezuiccy spowiednicy posiadali własną kopię podręcznika de Polanco^[17]. Podręcznik cieszył się dużą popularnością aż do końca XVI wieku, kiedy zaczęto korzystać z podręcznika innego jezuity, Franciszka Toledo „Instructio sacerdotum ac poenitentium”^[17]. Juan Alfonso de Polanco był zwolennikiem częstego przystępowania do spowiedzi i przyjmowania Komunii Świętej^[18]. Juanowi de Polanco również zdarzyło się pełnić funkcję sędziego w rozstrzyganiu wewnętrznych sporów w Towarzystwie Jezusowym. Sekretarz odgrywał rolę sędziego podczas procesu Simão Rodriguesa^[19]. Portugalski jezuita był bowiem winny promowaniu kontrowersyjnych praktyk jak pokuta poprzez samobiczowanie się na ulicy^[20]. Jezuici byli też powołani przez papieża jako jego wysłannicy i negocjatorzy. Juan Alfonso de Polanco podróżował razem w tym celu ze swoim generałem Diego Laynezem. Razem z Laynezem z polecenie papieża Piusa V pośredniczyli w rozmowach między Księstwem Toskanii a Państwem Kościelnym na dworze Kosmy I z rodu Medyceuszy^[7]. Nadal, Polanco i Laynez razem udali się na kolokwium w Poissy w 1561 i na ostatnie posiedzenie soboru trydenckiego w latach 1562–1563^[21]. Polanco towarzyszył też Franciszkowi Borgiaszowi w jego podróży z Włoch do Francji. Podczas drogi powrotnej oboje zachorowali, jednak lekarze z Maceraty uznali, że stan Franciszka jest dobry i pozwolili Borgiaszowi na kontynuowanie drogi, po czym ten zmarł dwa dni później^[7]. Juan Alfonso był też archiwistą i twórcą Archivum Romanum Societas Iesu. Przyjaciel Juana, Piotr de Rivandeneira powiedział, że: „Wydawało się, że Polanco dźwiga na swoich barkach całe Towarzystwo [Jezusowe]”^[22]. Według amerykańskiego profesora, historyka i jezuity, Johna Williama O’Malleya, Juan Alfonso de Polanco i Hieronim Nadal odegrali znaczną rolę w Towarzystwie Jezusowym i nadali mu kształt^[23].

Po śmierci Franciszka Borgiasza Polanco miał dużą szansę na zostanie czwartym generałem Towarzystwa Jezusowego. Papież Grzegorz XIII miał jednak inny plan i ingerując w sprawy wewnętrzne Towarzystwa Jezusowego, wymusił, aby kolejnym generałem nie był Hiszpan^[24]. Pomijając te czynniki zewnętrzne, wybór Polanco na generała wydawał się oczywisty, ponieważ Hiszpanie dominowali liczebnie w Kongregacji Generalnej^[10]. W Kongregacji Generalnej Hiszpanie, Portugalczycy i Włosi rywalizowali między sobą. Portugalczycy sabotowali wybór Polanco na generała, a Leão Henriques, który był odpowiedzialny za donoszenie listów króla Hiszpanii do Rzymu, przyznał się, że lobbował tam za wprowadzeniem legislacji, która uniemożliwiałaby jezuitom o pochodzeniu żydowskim piastowanie urzędu generała^[25]. Żydowskie pochodzenie Polanco zostało wykorzystane jako argument przeciw jego elekcji^[3]. Kolejnym generałem został Belg Everard Mercurian. Juan Alfonso de Polanco i inni jezuici pochodzenia żydowskiego zostali pozbawieni stanowisk przez belgijskiego generała. Po usunięciu de Polanco z jego stanowiska nowym sekretarzem został Antonio Possevino^[3]. Nowy sekretarz Antonio Possevino również pochodził z rodziny konwertytów, jednakże potrafił skrzętnie ukryć ten fakt^[26]. Afera wokół potencjalnej elekcji Polanco była pierwszym krokiem ku ograniczaniu pozycji potomków nawróconych żydów. Proces ten przypieczętował piąty generał Claudio Acquaviva, który w 1593 zakazał konwertytom wchodzenia w szeregi Towarzystwa Jezusowego^[27]. Dzięki usunięciu ze stanowiska sekretarza Towarzystwa Jezusowego, Polanco mógł poświęcić się działalności pisarskiej. Pod koniec swojego życia podyktował „Chronicon Societas Jesu”, czyli Kronikę Towarzystwa Jezusowego życia^[28]. Juan Alfonso de Polanco napisał kronikę na prośbę czwartego generała Towarzystwa Jezusowego, Everarda Mercuriana^[28]. Kronika ta opowiada dzieje Towarzystwa Jezusowego, począwszy od roku 1537 aż do śmierci Ignacego Loyoli w roku 1556. Innym dziełem napisanym przez Polanco pod koniec jego życia było „Methodus ad eos adiuvandos qui moriuntur: ex complurium doctorum ac piorum scriptis, diuturnoque usu, et observatione collecta”, czyli podręcznik dla kapłanów dokonujących ostatnich namaszczeń osób umierających^[29]. Juan Alfonso de Polanco zmarł w roku 1576 w Rzymie^[2].