Kämmereryt

Kämmereryt
Ilustracja
intensywnie fioletowy okaz z Turcji
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

(Mg,Cr)
6
[(OH)
8
/(Al,Si)
4
O
10
]
(zasadowy glinokrzemian magnezu i chromu)[1]

Twardość w skali Mohsa

2–2,5[1][2]

Przełam

nierówny[1], płytkowy[2]

Łupliwość

doskonała[2], jednokierunkowa[1]

Pokrój kryształu

krótkosłupkowy, tabliczkowy[1]

Układ krystalograficzny

jednoskośny[1]

Właściwości mechaniczne

niesprężysty giętki[1][2]

Gęstość

2,64–3,3 g/cm3[1][2]

Właściwości optyczne
Barwa

czerwona, ciemnoczerwona, fioletowoczerwona, purpurowa, fioletowa, różowofioletowa[2]

Rysa

bladoróżowa[2]

Połysk

szklisty[1], perłowy[2], tłusty, matowy (ziemisty)[3][4]

Współczynnik załamania

1,571–1,597 (dwuosiowy)[4]

Inne

dwójłomność: 0,003[4] pleochroizm: zauważalny, od fioletowego do hiacyntowo-czerwonego[4]

Kämmereryt – bardzo rzadki minerał z rodziny krzemianów, należący do grupy chlorytów, będący chlorytem chromowym; odmiana klinochloru[1].

Nazwa

Nazwa została nadana w 1841 r. przez Nilsa Gustafa Nordenskiölda dla uhonorowania rosyjskiego (pochodzenia niemieckiego[5]) inżyniera górniczego, chemika oraz nadwornego aptekarza z Sankt Petersburga – Augusta Alexandra Kämmerera[6][1]. W latach 70. XX w. zaproponowano zarzucenie stosowania nazwy „kämmereryt” na rzecz „klinochlor zawierający chrom”[7].

Właściwości

Kryształy tego minerału mają formy krótkich słupków, wrzecion, blaszek lub tabliczek[2]. Mogą być pseudoheksagonalnymi słupami o przekroju sześciobocznym, ograniczonymi dwuścianem podstawowym lub podwójną piramidą. Kämmereryt może również występować w formie skupień ziarnistych[2], łuskowych lub naskorupień[1]. Jest minerałem przezroczystym do prześwitującego. Występuje w kolorach między czerwonym a fioletowym. Za czerwoną barwę odpowiadają jony chromu Cr3+
umiejscowione międzywarstwowo i skoordynowane oktaedrycznie[7][1].

Występowanie

Występuje przede wszystkim w utworach metamorficznych (miarolach)[2]m.in. w serpentynitach powstałych wskutek przeobrażeń wcześniejszych skał ultrazasadowych. Spotykany głównie w złożach rud chromu, produkt przeobrażenia chromitu[2], towarzyszy mu najczęściej chromit, klinochlor i uwarowit, kalcyt i brucyt[8]. Sporadycznie spotykany w skałach ultrazasadowych skał magmowych i pegmatytach.

Miejsce występowania

Znany przede wszystkim z Turcji, występuje w Guleman w Anatolii. Spotykany także w Rosji (na Uralu; odkryty w 1840 roku) USA (Pensylwania i Teksas), Wielkiej Brytanii (Szetlandy), w Austrii (Styria) oraz we Włoszech (okolice Turynu)[8].

W Polsce odnaleziony w Tąpadłach w okolicach Sobótki na Dolnym Śląsku w towarzystwie chromitu wśród serpentynitów[8].

Zastosowanie

  • Poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów[1];
  • najlepsze i najpiękniejsze okazy pochodzące głównie z Turcji osiągające 3 cm bywają niekiedy szlifowane, ale wyłącznie w celach kolekcjonerskich[1];

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 207-208, ISBN 978-83-8293-231-7.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Rupert Hochleitner, Minerały, kamienie szlachetne skały, Multico Oficyna Wydawnicza, 2022, s. 174, ISBN 978-83-7073-816-7.
  3. Kämmererite [online], Gemdat [dostęp 2025-04-07] (ang.).
  4. 1 2 3 4 Kämmererite [online], National Gem Lab [dostęp 2025-04-07] (ang.).
  5. Eugene Katz, Perspective Perovskites, „Symmetry: Art and Science”, 2022, s. 146–154, DOI: 10.24840/1447-607X/2022/12-18-146 [dostęp 2025-04-11] (ang.).
  6. Kämmererite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-04-07] (ang.).
  7. 1 2 T.L. Phillips, J.K. Loveless, S.W. Bailey, Cr3+ coordination in chlorites: a structural study of ten chromian chlorites, „American Mineralogist”, 62 (1–2), 1980, s. 112–122 [dostęp 2025-04-11] (ang.).
  8. 1 2 3 Chromium-bearing Clinochlore, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-04-07] (ang.).