Kacykowiec żółtorzytny
| Cacicus koepckeae[1] | |
| Lowery & O’Neill, 1965 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kacykowiec żółtorzytny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 | |
Kacykowiec żółtorzytny[3], kacyk żółtorzytny[4] (Cacicus koepckeae) – gatunek małego ptaka z rodziny kacykowatych (Icteridae). Endemit wschodniego Peru i przyległego obszaru Brazylii. Jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia.
Systematyka
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali George Lowery i John P. O’Neill, nadając mu nazwę Cacicus koepckeae. Opis ukazał się w 1965 roku w czasopiśmie „Occasional Papers of the Museum of Zoology, Louisiana State University”. Holotyp to dorosły samiec odłowiony przez O’Neilla w marcu 1965 roku. Jako miejsce typowe autorzy wskazali Balta, region Loreto, Peru[5][6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8][9][10].
Etymologia
- Cacicus: hiszpańska nazwa „Cacique” dla kacyka, od nazwy cacike oznaczającej w języku Tainów ‘szefa’, od majańskiego cakchikeles ‘wódz’[11].
- koepckeae: na cześć Marii Koepcke (1924–1971) – niemieckiej ornitolog badającej ptaki Peru[12].
Morfologia
Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady, dosyć długim i szpiczastym, bladym niebieskoszarym dziobem. Tęczówki jasnoniebieskie. Nogi czarne. Ptak o czarnym upierzeniu z wyjątkiem jasnożółtego kupra i pokryw nadogonowych. Brak dymorfizmu płciowego. Długość ciała z ogonem około 23 cm[7][9].
Zasięg występowania
Kacykowiec żółtorzytny występuje na niewielkim obszarze wschodniego Peru (regiony Ukajali, Madre de Dios i Cuzco) i w sąsiadującym brazylijskim stanie Acre. Jest gatunkiem osiadłym[7][9]. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 76,5 tys. km²[13].
Ekologia
Głównym habitatem kacykowca żółtorzytnego jest gęsta roślinność łęgowa wzdłuż cieków wodnych w obszarach pagórkowatych i wąwozach (quebradas). Stwierdzono także występowanie kacykowca żółtorzytnego w okolicach większych rzek i starorzeczy. Preferuje obszary występowania bambusów Guadua, olbrzymiej, przypominającej trzcinę trawy Gynerium saggitatum oraz średniej wielkości drzew takich jak cekropka, Inga, ogorzałka wełnista, Erythrina poeppigiana i Zygia. Zazwyczaj występuje na wysokościach od 300 do 700 m n.p.m.[7] Jest gatunkiem osiadłym. Dieta kacykowca żółtorzytnego nie jest szczegółowo zbadana. Wiadomo, że odżywia się nektarem kwiatów Erythrina i Inga oraz zjada nasiona drzew strączkowych. Żeruje na drzewach zazwyczaj na wysokości od 1 do 5 metrów. Żeruje głównie w małych grupach do sześciu osobników, być może są to grupy rodzinne. Nocuje z innymi gatunkami z rodziny kacykowatych[7].
Rozmnażanie
Nie ma wielu informacji o rozmnażaniu kacykowca żółtorzytnego. Lęgnie się w samotnych parach, ale obserwowano też dodatkowe osobniki przy gnieździe, które pomagały w jego pilnowaniu. Dwa zaobserwowane gniazda znaleziono w porze suchej w lipcu. Gniazdo w postaci długiego, dochodzącego do 60 cm długości worka zbudowanego z ryzomorfów grzybów z rodzaju Marasmius, prawdopodobnie z wplecionymi innymi włóknami; zbadane gniazda były zawieszone na drzewach na wysokości 6 i 10 m nad poziomem strumienia[7].
Status
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN kacykowiec żółtorzytny od 2020 roku klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Początkowo od 1994 roku był uznawany za gatunek narażony (VU – vulnerable), od 2012 roku za gatunek zagrożony ( EN – Endangered). Liczebność populacji jest szacowana na 2500–9999 dorosłych osobników, zaś jej trend oceniany jest jako lekko spadkowy[13]. Gatunek opisywany jest jako rzadki, ale lokalnie dość pospolity[7].
Przypisy
- ↑ Cacicus koepckeae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Cacicus koepckeae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Icteridae Vigors, 1825 – kacykowate – New World Blackbirds (wersja: 2021-05-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-19].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 404, 1999.
- ↑ Denis Lepage: Selva Cacique Cacicus koepckeae Lowery & O'Neill, 1965. Avibase. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).
- ↑ George H. Lowery Jr. & John P. O’Neill, A new species of Cacicus (Aves: Icteridae) from Peru, „Occasional Papers of the Museum of Zoology, Louisiana State University”, 33, 1965, s. 1–5 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-09] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 Rosendo Fraga, Eduardo de Juana & Christopher J. Sharpe: Selva Cacique Cacicus koepckeae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-08]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Oropendolas, orioles, blackbirds. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
- 1 2 3 Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 747. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2025-04-23].
- ↑ Cacicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2025-04-23] (ang.).
- ↑ koepckeae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2025-04-23] (ang.).
- 1 2 Selva Cacique Cacicus koepckeae, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-08]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].