Kalat al-Bahrajn

Kalat al-Bahrajn – starożytny port i stolica Dilmunu[1][a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Kalat al-Bahrajn, widok ogólny (2008)
Państwo

 Bahrajn

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, III, IV

Numer ref.

1192ter

Region[b]

Kraje arabskie

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2005
na 29. sesji

Dokonane zmiany

2008, 2014

Położenie na mapie Bahrajnu
Mapa konturowa Bahrajnu, u góry znajduje się punkt z opisem „Kalat al-Bahrajn”
Położenie na mapie Azji
Mapa konturowa Azji, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kalat al-Bahrajn”
Ziemia26°14′00,6″N 50°31′11,8″E/26,233500 50,519944

Kalat al-Bahrajn (arab. ‏قلعة البحرين‎) – stanowisko archeologiczne położone w Muhafazacie al-Asima, w północnym Bahrajnie, nad Zatoką Perską, będące typowym tellem świadczącym o nieprzerwanej obecności człowieka na tych terenach od ok. 2300 roku p.n.e. aż do XVI wieku n.e.[2]

W 2005 roku podczas odbywającej się w Durbanie 29. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa stanowisko zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1].

Charakterystyka

Kalat al-Bahrajn (2023)

Kalat al-Bahrajn jest największym znanym na terenie Bahrajnu tellem, czyli kopcem powstałym w wyniku wielowiekowego nakładania się kolejnych warstw ludzkiej bytności[2][1]. Ma on wymiary 300 × 600 m, a do 2014 roku odsłonięte zostało ok. 25% wzniesienia ze strukturami mieszkalnymi, publicznymi, handlowymi, religijnymi oraz wojskowymi świadczącymi o znaczeniu tego miejsca jako portu sprawującego kontrolę nad handlem na wodach Zatoki Perskiej[1]. Tell liczy 12 m wysokości, a na jego szczycie znajduje się fort z czasów kolonizacji portugalskiej[2].

Kalat al-Bahrajn było stolicą Dilmunu, jednej z najważniejszych starożytnych cywilizacji Bliskiego Wschodu – znanej do czasu odkrycia w 1954 roku bahrajńskiego stanowiska jedynie z sumeryjskich źródeł pisanych[3] – i zawiera jej najcenniejsze pozostałości materialne[1]. Miasto stanowiło ośrodek łączący handel płodami rolnymi wyspy Al-Bahrajn z handlem morskim. Od III tysiąclecia p.n.e. do I tysiąclecia p.n.e. handlowano głównie z cywilizacją doliny Indusu i Mezopotamią, a w późniejszym okresie (od III do XVI wieku n.e.) również z Chinami i cywilizacjami zamieszkującymi basen Morza Śródziemnego[1]. Jako centrum wymiany gospodarczej Kalat al-Bahrajn miało też duże znaczenie polityczne. Świadectwem przenikania się różnych wpływów kulturowych są monumentalne budowle obronne – pozostałości przybrzeżnej twierdzy z III wieku n.e. oraz XVI-wieczny fort na szczycie tellu, od którego pochodzi nazwa stanowiska archeologicznego[1].

Pozostałości fortu znajdują się nad Zatoką Perską. Na drugim planie muzeum dla zwiedzających (2023)

Wykopaliska na obszarze Kalat al-Bahrajn prowadzone są od 1954 roku, kolejno przez zespoły duńskich, francuskich i bahrajńskich archeologów, a w ich wyniku odkryto kilka warstw stratygraficznych świadczących o zamieszkiwaniu tego terenu przez niemal 4500 lat[3]. Odnaleziona na terenie dawnego miasta madbasa służąca do produkcji syropu daktylowego jest jedną z najstarszych na świecie i stanowi dowód ciągłości tradycyjnych praktyk rolniczych obejmujących uprawę gajów palm daktylowych od III wieku p.n.e.[1]

Dobro wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO znajduje się ok. 5,5 km na zachód od stolicy Bahrajnu, Manamy i obejmuje obszar o powierzchni 70,4 ha otoczony strefą buforową liczącą 1311,8 ha[1]. W wyniku przeprowadzanych w latach 2008 i 2014 zmian granic wpisem objęte są ostatecznie cztery elementy: tell o powierzchni ok. 16 ha bezpośrednio przylegający do północnego wybrzeża wyspy, starożytna latarnia morska położona ok. 1600 m na północny zachód od tellu, morski kanał wiodący przez rafę w pobliżu latarni morskiej, a także rozciągające się wokół stanowiska archeologicznego gaje palmowe i ogrody[1].

Stanowisko jest prawnie chronione na mocy ustaw oraz dekretów królewskich. Dla utrzymania wizualnej integralności Kalat al-Bahrajn uchwalono plan zagospodarowania przestrzennego określający maksymalną wysokość budynków znajdujących się w jego pobliżu. Przy obiekcie utworzono muzeum dla zwiedzających, które zajmuje się również monitorowaniem stanowiska i zarządzaniem nim[1].

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 UNESCO World Heritage Centre, Qal’at al-Bahrain – Ancient Harbour and Capital of Dilmun [online], whc.unesco.org [dostęp 2024-12-10] (ang.).
  2. 1 2 3 Bahrajn. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2024-12-10].
  3. 1 2 Qal’at al-Bahrain – Ancient Harbour and Capital of Dilmun – Nomination Text [online], UNESCO World Heritage Centre, 2004 [dostęp 2024-12-14] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.