Kamienica „Jasny Dom” w Krakowie
 nr rej. A-362 z 10 marca 1975[1] | |
%252C_1909_design._by_Jan_Zawiejski%252C_2_Biskupia_street%252C_Krak%C3%B3w%252C_Poland.JPG) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Jan Zawiejski |
| Kondygnacje |
5 |
| Rozpoczęcie budowy |
1909 |
| Ukończenie budowy |
1910 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°04′02,9″N 19°56′02,8″E/50,067472 19,934111 | |
Jasny Dom – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie w dzielnicy I na rogu ulic Biskupiej 2 oraz Łobzowskiej 11, na Piasku.
Historia
Kamienica została wzniesiona w 1909 roku według projektu Jana Zawiejskiego, jako jego dom własny. Architekt plany, które zatwierdzono reskryptem z 20 lipca 1909 roku przygotował podczas pobytu w Zakopanem. Prace budowlane wykonała firma Juliana Grabowskiego. Na początku 1910 roku budynek został podłączony do miejskiego wodociągu, a 7 października 1910 roku właściciel uzyskał zgodę na montaż windy wiedeńskiej firmy Wertheim i ska. W portalu umieszczono nazwę Jasny Dom, a między oknami 1 i 2 piętra kartusze z inicjałami właścicieli: Jan, Małgorzata (żona architekta) i Wanda (córka)[2]. Po zbudowaniu była to najnowocześniejsza kamienica w Krakowie[3].
W 1933 roku kamienica została sprzedana małżeństwu Regenstreifów, którzy zaczęli prowadzić w niej sklep z porcelaną. Regenstreifowie byli Żydami, którzy uciekli z Krakowa w 1939 roku, krótko przed wybuchem II wojny światowej. Udało im się dotrzeć do Rumunii, gdzie zmarli w latach 40. i 60.[4].
W czasie okupacji niemieckiej kamienica została przejęta przez Gestapo, które urządziło w niej swoją siedzibę. Po zakończeniu wojny budynek został przekazany Milicji Obywatelskiej. Kamienica nie była remontowana do końca XX wieku, co doprowadziło do jej znacznego zniszczenia. Dopiero w 2005 roku, dzięki prośbom mieszkańców i kuratora spadku po Regenstreifach, Barbary Zarzyckiej-Rzeźnik, rozpoczęto prace renowacyjne. Wymieniono instalacje, wyremontowano klatkę schodową, dach i elewację, zgodnie z zaleceniami konserwatora zabytków[4].
W 2014 roku, po zakończeniu remontu, do krakowskiego sądu zgłosił się mężczyzna będący obywatelem Rumunii, który twierdził, że jest spadkobiercą rodziny Regenstreifów. Przedstawił dokumenty, które miały rzekomo potwierdzać jego pokrewieństwo z Dorą Regenstreif. Jednak zarówno kurator spadku, jak i mieszkańcy kamienicy, wyrazili wątpliwości co do autentyczności tych dokumentów i podejrzewali próbę oszustwa. Do 2019 roku sprawa nie została ostatecznie wyjaśniona[4].
Kamienica została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych 10 marca 1975, figuruje także w gminnej ewidencji zabytków i podlega ochronie konserwatorskiej[5][6].
%252C_gate%252C_1909_design._by_Jan_Zawiejski%252C_2_Biskupia_street%252C_Krak%C3%B3w%252C_Poland.jpg)
Brama wejściowa od ul. Biskupiej
Fragment kamienicy, 1920
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2024-01-18].
- ↑ Jacek Purchla, Jan Zawiejski - architekt przełomu XIX i XX w., PWN, Warszawa 1986, s. 187-194.
- ↑ Co nam zostało z tamtych lat.... [w:] Kraków Nasze Miasto [on-line]. krakow.naszemiasto.pl, 4 września 2010. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- 1 2 3 Kto jest właścicielem kamienicy przy ul. Biskupiej 2? Sąd rozstrzygnie [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-01-18].
- ↑ Gminna ewidencja zabytków – Kraków. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. bip.krakow.pl. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2024-01-18].