Kamienica Oleśnickich w Sandomierzu

Kamienica Oleśnickich
Zabytek: nr rej. A.761 z 28.08.1947, z 20.01.1966 i z 30.03.1977[1]
Ilustracja
Kamienica w 2012
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Miejscowość

Sandomierz

Adres

Rynek 10

Typ budynku

kamienica

Styl architektoniczny

renesans

Rozpoczęcie budowy

XVI/XVII

Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kamienica Oleśnickich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica Oleśnickich”
Ziemia50°40′47,100″N 21°44′55,799″E/50,679750 21,748833

Kamienica Oleśnickich – dawna kamienica mieszczańska w Sandomierzu (Rynek 10), pochodząca z przełomu XVI i XVII w.

Murowana, dwupiętrowa kamienica wzniesiona została w stylu renesansowym. Pierwotnie stanowiła własność Jerzego Kojszora, z pochodzenia Greka[2]. W XVI w. właścicielem nieruchomości był również wojewoda brzesko-kujawski Andrzej Leszczyński. Pierwszy budynek uległ najprawdopodobniej zniszczeniu w wielkim pożarze miasta w 1757 r. Później działkę zakupili Oleśniccy, którzy prawdopodobnie w latach 1770-1780 odbudowali na niej budynek w znanym dziś nam kształcie. Front czteroosiowy, zdobionym pilastrami pomiędzy dużymi prostokątnymi oknami, kondygnacje rozdzielone wydatnym belkowaniem, na parterze głębokie podcienia o dwóch łukach. Szczyt fasady zwieńczony eleganckim barokowym szczytem ze skróconą, ślepą attyką i wazonami. Kamienica była remontowana w latach 1955–1958 według projektu architekta Józefa Jamroza. Wysunięta nieco przed linię zabudowy rynkowej pierzei, uważana jest za najpiękniejszą w Sandomierzu[3].

Obecnie w kamienicy mieści się Muzeum Okręgowe, a na parterze siedziba Urzędu Pocztowego Poczty Polskiej[3]. W niej również wejście do rozległych piwnic i podziemnych korytarzy, służących dawniej jako magazyny kupieckie, udostępnionych obecnie do zwiedzania jako Podziemna Trasa Turystyczna „Lochy Sandomierskie”[4].

Według tradycji podziemne korytarze istniały w mieście już w XIII w. W rzeczywistości piwnice te powstały w większości w okresie od XV do XVI wieku przez wydrążenie w lessowych pokładach komór i korytarzy pod budynkami i placem Starego Rynku. Głębokość lochów dochodziła nawet do 15 m. Kopane były bez żadnych zabezpieczeń ścian i stropów. W XX wieku, przez przenikanie wody do pokładów lessu, stały się zagrożeniem dla sandomierskiej starówki (less w kontakcie z wodą traci wytrzymałość, powodując obsuwanie się ścian lochów i zapadanie stropów). W latach 1964–1977 pracownicy Przedsiębiorstwa Robót Górniczych Bytom przeprowadzili pod kierunkiem specjalistów z krakowskiej AGH rozległe prace zabezpieczające[5], a trasę udostępniono do zwiedzania. Z lochami związana jest legenda o Halinie Krępiance, która przechytrzyła Tatarów w czasie najazdu w XIII wieku[4].

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 60 [dostęp 2023-05-08].
  2. ↑ Józef Pietraszewski, Stanisław Walczyna: Sandomierz i okolice, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1959, s. 16.
  3. 1 2 Kamienica Oleśnickich na portalu zabytek.pl. [dostęp 2024-07-21].
  4. 1 2 Sandomierz. Podziemna Trasa Turystyczna. [dostęp 2024-07-21].
  5. ↑ Zbigniew Strzelecki, Karol Drzewiecki, Stefan Jużkiewicz, Zbigniew Jura, Janusz Keyha, Stanisław Ropski: Miasta które mogły zginąć, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976, biblioteka "Omega" nr 302, s. 15-66
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.