Karl Kuk
.jpg) Karl Kuk (przed 1915) | |
 Feldzeugmeister | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
     _as_used_for_Signum_Laudis.gif){kind=small}         | |
.png){kind=small}
Karl Kuk[a] (ur. 1 grudnia 1853 w Trieście, zm. 26 listopada 1935 w Wiedniu) – generał artylerii cesarskiej i królewskiej Armii, generalny gubernator austriacko-węgierski w c. i k. strefie okupacyjnej Królestwa Polskiego od 1916 do 1917 rezydujący w Lublinie, pisarz austriacki.
Życiorys
Karl Kuk pochodził z rodziny wojskowej o (sądząc po nazwisku) korzeniach słoweńskich lub chorwackich[b]. W latach 1872 do 1876 uczęszczał do Akademii Wojskowo-Technicznej w Wiedniu, po jej ukończeniu został przydzielony jako porucznik saperów do 2. pułku saperów. W 1883, jako kapitan w sztabie wojsk technicznych opracowywał w Trydencie projekty fortyfikacji. Od 1895 był, już jako major, wykładowcą sztuki fortyfikacji w Wyższej Szkole Wojennej w Wiedniu. W 1904 otrzymał jako pułkownik dowództwo Wojskowego Urzędu Kolei Żelaznych, Poczty i Telegrafów, w następnych latach działał w stopniu generała majora jako komendant twierdz w Peterwardein (ob. Petrovaradin) i Komorn (ob. Komárom). Mianowany w 1912 generałem porucznikiem (niem. Feldmarschalleutnant) przejął dowództwo ważnej Twierdzy Kraków i odniósł duże sukcesy militarne przy jej obronie po wybuchu I wojny światowej, za co w 1915 otrzymał awans na generała artylerii (broni) (niem. Feldzeugmeistr).
Po opuszczeniu Królestwa Polskiego przez wojska Imperium Rosyjskiego (1915) na terenie Królestwa stworzono dwie strefy okupacyjne: niemiecką z siedzibą w Warszawie (gdzie generalnym gubernatorem mianowano gen. von Beselera) i austriacko-węgierską z siedzibą w Lublinie (gdzie gubernatorem został austriacki arystokrata, kawalerzysta baron Erich von Diller). W maju 1916 Dillera odwołano i Kuk przejął stanowisko gubernatorskie, co w arystokratycznych kołach Warszawy przyjęto z mieszanymi uczuciami[1].
Zadaniem Kuka stała się organizacja administracji na terenie swego gubernatorstwa. Jednocześnie był gorącym zwolennikiem utworzenia niepodległego, ale związanego z Austrią i Niemcami państwa polskiego oraz polskiej armii, która wkrótce powstała pod nazwą Polnische Wehrmacht Wielki dzień w życiu generała Kuka nastąpił 5 listopada 1916, gdy wraz z Beselerem proklamował w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie utworzenie niepodległego Królestwa Polskiego[2], odczytując w imieniu swego władcy (umierającego już Franciszka Józefa) Akt 5 listopada.
W roku 1917 Karl Kuk popadł z nieznanych bliżej powodów w niełaskę nowego władcy Austro-Węgier Karola I. W końcu kwietnia tego roku odwołano go ze stanowiska generała-gubernatora lubelskiego (następcą został hrabia gen. Stanisław Szeptycki) i przeniesiono w stan „do dyspozycji”. Nowych stanowisk w wojsku Kuk już nie otrzymał (był w wieku emerytalnym), ale pod koniec roku 1917 został mianowany prezesem Wojskowej Kasy Zapomogi dla Wdów i Sierot. Resztę życia spędził w Wiedniu. O jego stosunkach rodzinnych nic nie wiadomo.
Oprócz licznych cenionych prac z dziedziny historii wojskowości Karl Kuk pozostawił także rozprawę o Fauście Goethego (wydaną pod pseudonimem Karl Willen) oraz monografię o architekturze wiedeńskiego Hofburgu.
Odznaczenia
Odznaczenia gen. Kuka to między innymi[3][4][5]:
- Kawaler Orderu Korony Żelaznej I klasy
- Komandor Orderu Leopolda z dekoracją wojenną
- Kawaler Orderu Leopolda
- Kawaler Orderu Korony Żelaznej III klasy
- Gwiazda Zasługi Austriackiego Czerwonego Krzyża z dekoracją wojenną
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej na wojennej wstążce
- Medal Wojenny
- Odznaka za Służbę Wojskową II klasy
- Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913
- Order Orła Czerwonego II klasy (Prusy)
- Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
- Komandor Orderu Miecza (Szwecja)
Uwagi
- ↑ W polskim piśmiennictwie zapisywany jako „Karol Kuk”. Niekiedy błędnie pisany „von Kuk”, zob. np. Dzierzbicki, Pamiętnik... przypisy D. Płygawko, str. 68. Skrupulatny w tych sprawach Hutten-Czapski nigdy nie dodawał mu „von”, pisząc jednocześnie „von Piłsudski”. Najwyraźniej nigdy się nie postarał o nobilitację, a podpisywał się zawsze, także w swych polskich proklamacjach, „Kuk”.
- ↑ „Kuk” w tych językach oznacza „skałę”, „szczyt górski”
Przypisy
- ↑ Maria Lubomirska, Pamiętnik, str. 358:”Diller, były generał-gubernator w Lublinie, bardzo tam ceniony, został mianowany namiestnikiem w Galicji, a do Lublina przybyła natomiast marna figurka wojskowa nazwiskiem „Kuk”. Nie umie ani słowa po polsku i ze wszech miar krzywo nań patrzą na tym wysokim urzędzie”
- ↑ Bogdan Graf von Hutten-Czapski, Sechzig Jahre... t. II. str. 303-306
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. library.hungaricana.hu. [dostęp 2025-03-01]. (niem.).
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. library.hungaricana.hu. [dostęp 2025-03-11]. (niem.).
- ↑ Staatshandbuch 1914. alex.onb.ac.at. [dostęp 2025-04-15]. (niem.).
Bibliografia
- Stanisław Dzierzbicki, Pamiętnik z lat wojny 1915-1918, Janusz Pajewski, Danuta Płygawko (oprac.), Tomasz Jodełka-Burzecki (oprac.), Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1983, ISBN 83-06-00828-6, OCLC 830224796.
- Bogdan Graf von Hutten-Czapski, Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft, I - II, Berlin 1936
- Maria z Branickich Lubomirska, Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, Poznań 2002 ISBN 83-86138-92-0
- Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Band IV, Wien 1969