Karl Ludwig Sand

Karl Ludwig Sand

Data i miejsce urodzenia	5 października 1795 Wunsiedel
Data i miejsce śmierci	20 maja 1820 Mannheim
Zawód, zajęcie	student
Narodowość	Niemiec

Karl Ludwig Sand (ur. 5 października 1795 w Wunsiedel, zm. 20 maja 1820 w Mannheim) – niemiecki student, członek liberalnego Burschenschaftu, morderca Augusta von Kotzebuego.

Rozpoczął studia na kierunku teologii protestanckiej na Uniwersytecie w Tybindze, studia kontynuował w Erlangen i Jenie. Intensywnie zaangażował się w działalność bractw studenckich, w których przystąpił do radykalnego skrzydła, uznającego przemoc i zamachy za dopuszczalne narzędzie działań^[1]. Sand należał do liberalnych Burschenschaftów, opowiadających się za powstaniem wolnego i chrześcijańskiego zjednoczonego państwa niemieckiego^[2].

W 1817 roku współorganizował^[3] Wartburgfest (organizowanym na zamku Wartburg), w czasie którego palono książki uznawane za nieniemieckie – wśród nich znalazło się m.in. dzieło Historia Rzeszy Niemieckiej^[1] Augusta von Kotzebuego – niemieckiego dramaturga znanego z konserwatywnych i prorosyjskich poglądów, przeciwnika działalności Burschenschaftów, który uznawany był za wroga nacjonalistów, romantyków i liberałów^[4][2]. Ponadto uznawano go za tradycjonalistę, a jego dramaty za moralnie naganne^[5].

W swoim dzienniku w 1818 roku określił Kotzebuego mianem zdrajcy i uwodziciela ludu^[1]. 23 marca 1819 roku Sand najpierw napadł Kotzebuego w jego domu w Mannheim i nazwał go zdrajcą ojczyzny^[6], a następnie zasztyletował go. Po zamachu, według niektórych wersji po ujrzeniu czteroletniego syna Kotzebuego^[5], próbował popełnić samobójstwo, jednak przeżył tę próbę. W czasie zamachu miał przy sobie broszurę Todesstoß dem August von Kotzebue^[7], w której wyjaśniał swoje motywacje – uznał się za wykonawcę ludowej zemsty i propagował ideologię czynu^[8].

5 maja 1820 roku został skazany na karę śmierci. Egzekucja poprzez ścięcie mieczem odbyła się 20 maja 1820 roku w Mannheim^[7].

Do politycznych reperkusji zamachu należało nasilenie represji wobec środowisk liberalnych, narodowych i organizacji studenckich^[7][9][10] oraz wydanie postanowień karsbaldzkich^[11]. Zabójstwo Kotzebuego było jednym z pierwszych zamachów politycznych w historii Niemiec^[5] i zostało uznane za jeden z przełomowych momentów niemieckiego nacjonalizmu. Stało się symbolem zdecydowanego i bezinteresownego działania na rzecz ojczyzny^[4]. Sam Sand został uznany za męczennika, bojownika za wolność^[12] i bohatera ludowego, a jego grób stał się miejscem pielgrzymek^[9].

Sand stał się bohaterem wielu esejów, wierszy itp.^[1] – jego życiu utwór poświęcił Alexandre Dumas^[13], a na jego cześć traktujący o tyranobójstwie wiersz Do Sztyletu (Kindżał) napisał Aleksandr Puszkin. Puszkin w swoim wierszu umieścił m.in. słowa „Swobody męczenniku, młody wybrańcze spisku, Zandzie, tyś padł na rusztowaniu: lecz cnoty promień w praw zaraniu zabłysnął na twym popielisku. Cień twój tam stanął dla Niemców zagrzania na męczeńskiej twej mogile, zagładą grożąc carskiej sile, błyszczy twój sztylet bez nazwania”^[14].