Kościół Zbawiciela w Nuuk

Kościół Zbawiciela w Nuuk

Annaassisitta Oqaluffia
Vor Frelser Kirke

nr rej. B-137 z dnia 13 stycznia 1983[1]
katedra
Katedra w Nuuk i jej otoczenie (2022)
Państwo	Dania
Terytorium zależne	Grenlandia
Miejscowość	Nuuk
Adres	R. Berthelsensvej[1]
Wyznanie	luterańskie
Kościół	Danii
Diecezja	Grenlandii
Wezwanie	Zbawiciela
Historia Data rozpoczęcia budowy 1848[2] Data zakończenia budowy 1849[2] Ważniejsze przebudowy 1884, 1913, 1930[2]
Dane świątyni Architekt Laurits Albert Winstrup[2] Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Nuuku Kościół Zbawiciela w Nuuk
Położenie na mapie Grenlandii Kościół Zbawiciela w Nuuk
64°10′47,3″N 51°44′38,7″W/64,179806 -51,744083

Kościół Zbawiciela w Nuuk (gren. Annaassisitta Oqaluffia^[3], duń. Vor Frelser Kirke^[4]), Katedra Zbawiciela w Nuuk (duń. Vor Frelser Domkirke^[5]), Katedra w Nuuk (duń. Nuuk Domkirke^[6]) – zabytkowa świątynia luterańska znajdująca się w stolicy Grenlandii, mieście Nuuk, pełniąca od 1993 roku funkcję kościoła katedralnego diecezji Grenlandii (gren. Ilagiit, duń. Grønland Stift) – jednej z jedenastu diecezji Kościoła Danii^[4], od którego częściowo uniezależniła się w 2009 roku^[7].

Katedra położona jest w zachodniej, najstarszej części Nuuk, na osi Hans Egedesvej – jednej z głównych ulic miasta, która prowadzi od strony dawnego kolonialnego portu. Dzięki temu budynek wyróżnia się w historycznym otoczeniu, choć nie znajduje się w ścisłym centrum grenlandzkiej stolicy^[2]. Na północ od kościoła znajduje się stary cmentarz^[2]. Na skalistym wzgórzu górującym nad świątynią ustawiony jest pomnik Hansa Egedego^[8].

Pierwszy, niewielki kościół w osadzie Godthåb, założonej przez misjonarza Hansa Egedego na zachodnim wybrzeżu Grenlandii, został wybudowany w 1758 roku; wcześniej nabożeństwa religijne odbywały się w domach osadników. Świątynia szybko jednak uległa zniszczeniu i już w 1772 roku musiała zostać odnowiona^[9].

W 1775 roku Dunka Karen Ørsted przeznaczyła w swoim testamencie 2500 talarów (duń. rigsdaler) na budowę nowego kościoła^[10][2]. Motywy ofiarodawczyni, która nigdy nie była na Grenlandii, pozostają nieznane. Przypuszcza się, że Ørsted miała romans z synem Hansa Egedego, Poulem, z którym spotkała się w Danii^[10]. W swojej ostatniej woli napisała, że Grenlandczycy są, jej zdaniem, „jak lampa, która potrzebuje oliwy”, zastrzegła również, że świątynia ma nosić wezwanie Zbawiciela (duń. Vor Frelser Kirke)^[10].

W 1845 roku podjęto decyzję o budowie nowego kościoła oraz seminarium i domu misyjnego; plany budynków sporządzono w tym samym roku^[9]. Projekt świątyni wykonał architekt Laurits Albert Winstrup^[2]. Prace budowlane rozpoczęły się w 1848 roku, a zakończyły w roku następnym^[2]. Uroczyste poświęcenie nowego kościoła odbyło się 6 kwietnia 1849 roku, stary kościół zaś wyburzono, a uzyskany materiał budowlany wykorzystano do budowy innych budynków w mieście^[9].

Świątynia była kilkukrotnie przebudowywana – w 1884 roku cebulasty hełm wieńczący wieżę kościoła zastąpiono miedzianą iglicą. W 1913 roku ściany kościoła, pierwotnie otynkowane, pokryto czerwonymi deskami, zaś w 1930 roku zmieniono pokrycie dachowe^[2].

W 1970 roku w świątyni zainstalowano 10-głosowe organy piszczałkowe o dwóch manuałach i jednym pedale wyprodukowane w duńskim zakładzie Marcussen & Søn^[11]. W 2008 roku wyremontowano zegar na wieży kościelnej^[12].

W 1983 roku kościół, wraz z cmentarzem, ogrodzeniem i bramą oraz pobliską kaplicą z 1913 roku, wpisany został do grenlandzkiego rejestru zabytków^[1]. Vor Frelser Kirke od 1993 roku pełni funkcję katedry utworzonej wówczas diecezji Grenlandii (gren. Ilagiit, duń. Grønland Stift)^[10][2] – jednej z jedenastu diecezji Kościoła Danii^[4].

Kościół wzniesiony na rzucie prostokąta o wymiarach ok. 23 × 12 m^[13]. Cokół budynku wykonany jest z rzeźbionego kamienia naturalnego, podwójne ściany natomiast mają konstrukcję muru pruskiego, pierwotnie otynkowanego^[9], współcześnie obłożonego od zewnątrz okładziną z czerwonych desek położonych na klinkierze^[2]. Dwuspadowy dach pokryty jest łupkiem^[2].

Wejście do kościoła znajduje się w elewacji południowej, prowadzi do niego drewniany ganek zwieńczony trójkątnym szczytem. Drzwi wejściowe są dwuskrzydłowe, a po obu ich stronach znajdują się wąskie okienka, każde z 4 szybkami^[2]. Elewacja zachodnia i wschodnia są symetryczne, w ich środkowych częściach znajdują się po 4 duże okna szczeblinowe z 15 szybkami, zaś po ich bokach – po 2 mniejsze okna o 10 szybkach^[2].

Elewacja tylna (północna) budynku jest nietypowa. W jej szczycie znajdują się prowadzące na strych dwuskrzydłowe drzwi, nad którymi znajduje się wciągnik, po obu stronach drzwi znajdują się okna szczeblinowe z 8 szybami^[2]. Na parterze elewacji północnej w jej części zachodniej, na wysokości okien w elewacjach bocznych, znajduje się pojedyncze okno z 10 szybkami, natomiast w osi środkowej – drewniane drzwi^[2].

Wszystkie ramy okien budynku, wejście wraz z gankiem i szczytem oraz narożne pilastry pomalowane są na biało. Wewnątrz kościoła na ścianach znajduje się okładzina z drewnianych paneli, również w kolorze białym^[2].

• 
  Katedra widziana od strony dawnego portu (2013)
• 
  Przykościelna kaplica (2022)
• 
  Pomnik Hansa Egedego na wzgórzu obok kościoła (2008)
• 
  Wejście do katedry (2010)
• 
  Organy katedry w Nuuk (2022)