Kazimierz Dadej
 | |
 major lekarz | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 października 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1922 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg.png){kind=small} | |
.png){kind=small}
Kazimierz Władysław Dadej (ur. 2 października 1886 w Drohobyczu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski lekarz, dr med., pediatra, współzałożyciel i dyrektor Dziecięcego Sanatorium Przeciw Gruźliczego na Bystrym w Zakopanem, społecznik, taternik, członek POW, major lekarz rezerwy Wojska Polskiego, lekarz wojskowy w czasie I i II wojny światowej, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Był synem Władysława i Kazimiery z Arrtów. Maturę zdał w 1904 r., w Wadowicach, następnie w latach 1904–1909 student Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1910 r., uzyskuje tytuł doktora wszech nauk lekarskich. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii austriackiej, służył w Szpitalu Fortecznym w Krakowie a następnie w WP, w tzw. ruchomych kolumnach sanitarnych (Naczelne Kolumny Epidemiczne), które na tyłach frontu prowadziły systematyczne szczepienia zapobiegając wybuchom epidemii. Kierownikiem kolumn był późniejszy wieloletni mentor, przyjaciel i współpracownik Dadeja, prof. Emil Godlewski.
Cały rok 1922 dr Kazimierz Dadej spędził na stypendium naukowym we Francji, obserwując tamtejsze metody leczenia gruźlicy oraz rolę państwa w procesie leczenia i zapobiegania chorobie.
W 1931 r. zostało oddane do użytku Dziecięce Sanatorium Przeciw Gruźliczego na Bystrym w Zakopanem, przeznaczone dla najuboższych dzieci, podlegające Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Powstanie sanatorium było inicjatywą prof. Godlewskiego i dr. Dadeja. Pierwszy z nich nadzorował już wcześniej mniejsze sanatoria gruźlicze dla dzieci w Zakopanem podległe UJ, a powstałe jeszcze w trakcie I wojny światowej z inicjatywy utworzonego przez ks. bpa Adama Stefana Sapiehę – Książęco-Biskupiego Komitetu Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny. Nowo powstałe sanatorium było o wiele większe od poprzednich i mogło przyjąć 300 pacjentów. Kierownikiem placówki został dr Kazimierz Dadej i piastował tę funkcję, aż do mobilizacji w przededniu wybuchu wojny, w 1939 r.
Zmobilizowany do Wojska Polskiego, otrzymał przydział mobilizacyjny do kadry zapasowego zespołu szpitala polowego organizowanego przez Wojskowy Szpital Polowy Nr V w Krakowie. W wyniku działań wojennych znalazł się w Tarnopolu, gdzie został aresztowany przez sowietów. Więziony był w obozie w Starobielsku[1]. Wiosną 1940 r. został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 r. mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[2]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 1004[1].
Upamiętnienie
5 października 2007 r. minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[3][4][5]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 r. w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[6][7][8].
Wspomnienie obozowe dr. Kazimierza Dadeja znajduje się między innymi w książce Józefa Czapskiego pt. Na nieludzkiej ziemi (w Starobielsku przebywał także szwagier dr. Dadeja, kpt Henryk Hofman)[9].
Symboliczny grób dr. Kazimierza Dadeja i jego żony dr fil. Heleny Dadejowej z domu Hoffman (1888–1944) – filozofa, historyka, nauczycielki i dyrektorki Gimnazjum Szarotka w Zakopanem, zmarłej w powstaniu warszawskim, znajduje się na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku.
Dr Dadejowi poświęcono również materiał multimedialny z cyklu, „Epitafia katyńskie”, opracowany przez Media Kontakt i Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi – 19 marca 1937 „za zasługi na polu pracy zawodowej”[10]
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 85.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 12 [dostęp 2024-10-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Wspomnienia starobielskie. W: Józef Czapski: Na nieludzkiej ziemi. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2011, s. 28. ISBN 978-83-240-1498-9.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96.
Bibliografia
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.