Kazimierz Wóycicki (literat)

Kazimierz Wóycicki
Imię i nazwisko urodzenia

Kazimierz Dominik Wóycicki

Data i miejsce urodzenia

1876
Warszawa

Data i miejsce śmierci

11 maja 1938
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski

Zawód, zajęcie

teoretyk i historyk literatury, nauczyciel-polonista

Miejsce zamieszkania

Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Uczelnia

Wolnej Wszechnicy Polskiej, Uniwersytet Warszawski

Stanowisko

inspektor warszawskich szkół średnich, nauczyciel gimnazjalny i wykładowca uniwersytecki

Rodzice

Tadeusz Wóycicki h.Rawicz i Jadwiga Wyssogota-Zakrzewska

Krewni i powinowaci

dziadek – Kazimierz Władysław Wóycicki (literat);
brat – Zygmunt Wóycicki (botanik)

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Wawrzyn Akademicki
Grób Kazimierza Wójcickiego na cmentarzu Powązkowskim

Kazimierz Dominik Wóycicki h. Rawicz (ur. 1876 w Warszawie, zm. 11 maja 1938 tamże) – polski historyk i teoretyk literatury, nauczyciel, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, autor publikacji naukowych i podręczników[1][2].

Życiorys

Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim i filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim[3]. Od 1901 pracował jako nauczyciel-polonista w prywatnych gimnazjach, np. w szkole żeńskiej Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny, zwanej Szkołą na Wiejskiej (1906–1917)[4], potem w elitarnej Szkole Zgromadzenia Kupców. Następnie był radcą – wizytatorem warszawskich szkół średnich w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1917–1938). W latach 1914–1918 wykładowca teorii poezji na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie[5]. Prowadził wykłady z historii literatury w Wolnej Wszechnicy Polskiej (1919–1925) oraz ćwiczenia z dziedziny poetyki oraz wykłady zlecone w Uniwersytecie Warszawskim (1928–1938)[1][2] i Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej.

Zaproponował nowe metody badawcze w dziedzinie nauki o literaturze. Zajmował się głównie wersologią i stylistyką. Zapoczątkował w Polsce badania językowej kompozycji utworów, m.in. mowy pozornie zależnej. Wydał monografie dotyczące pozytywizmu i cenione podręczniki[1][2].

W latach 1906–1913 był działaczem Towarzystwa Kultury Polskiej[6]. Członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Życie prywatne

Był synem Tadeusza Wóycickiego h. Rawicz (1846–1923) i Jadwigi Wyssogota-Zakrzewskiej (1851–1933). Jego bratem był Zygmunt Wóycicki. Wnuk Kazimierza Władysława Wóycickiego, od którego przejął zainteresowania literaturą i jej historią. Mąż Heleny Marii Rogosz h. Ostoja (ur. 1879).

Kazimierz Wóycicki zmarł 11 maja 1938 w Warszawie[7]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 233–6–30)[8].

Ordery i odznaczenia

Publikacje

Podręczniki[1]

  • Stylistyka i rytmika polska, 1917
  • Rozbiór literacki w szkole, 1921

Inne rozprawy[1]

  • Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego, 1912
  • Wiersz «Barbary Radziwiłłówny» A. Felińskiego jako wzór pseudoklasycznego trzynastozgłoskowca, 1912[12]
  • Historia literatury i poetyka, 1914[13]
  • Jedność stylowa utworu poetyckiego, 1914
  • Polski ośmiozgłoskowiec trocheiczny, 1916[14]
  • Wyspiański i Szujski, 1917[15]
  • Ćwiczenia porównawcze z dziedziny poetyki, 1918[16][17]
  • Z pogranicza gramatyki i stylistyki, 1922[18]
  • Walka na Parnasie i o Parnas, 1928[19]
  • Asnyk wśród prądów epoki, 1931[20]
  • Rytm w liczbach, 1938[21]

Wspomnienia

W artykule pośmiertnym „Uczony i nauczyciel”, który ukazał się w Kurierze Warszawskim (1938), Stanisław Furmanik (autor licznych opracowań literaturoznawczych[22]) napisał m.in.[2]:

Kazimierz Wóycicki nie posiadał oficjalnego tytułu naukowego, nie został też powołany na katedrę uniwersytecką. ... dopiero koło roku 1930 został powołany do tzw. wykładów zleconych. [...] Dziś można stwierdzić paradoksalny w pewnym sensie fakt: najwyższym osiągnięciem uczonego wykładowcy, profesora, jest mieć nie tylko zainteresowanych słuchaczy, ale stworzyć ze swych uczniów szkołę naukową – Kazimierz Wóycicki, nie będąc tytularnym profesorem i wykładając tak krótko, zdołał to właśnie osiągnąć.

Uczennice Wóycickiego, Zofia Landy (siostra Teresa z Lasek, absolwentka „Szkoły na Wiejskiej” z roku 1911) i Janina Landy-Dembowska, tak wspominały dzień pierwszego spotkania z nowym nauczycielem[23]:

Pan Wóycicki rozejrzał się po tych prawie dziecięcych głowach, podszedł do okna, które wychodziło na Instytut Maryjski, spojrzał na dwugłowego orła zdobiącego gmach i powiedział: „Jak to się tu rozparł!” W ten sposób sięgnął do naszych uczuć patriotycznych i antycarskich, nawiązał do atmosfery, która zrodziła się ze strajku szkolnego i ruchów wolnościowych niedawno minionych lat, a która ożywiała naszą klasę. [...] W lot uchwyciłyśmy, że nie będą to nudne czytanki z wypisów, że wchodzimy w nowy świat myśli, wrażeń, piękna. Nigdy nie zawiodłyśmy się...

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Wóycicki Kazimierz. W: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. 12: Usa–Ż. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 494–495.
  2. 1 2 3 4 Stanisław Furmanik: Kazimierz Wóycicki. W: praca zbiorowa, red. Wanda Karpowicz i wsp.: Szkoła na Wiejskiej. Kraków: Znak, 1974, s. 159–161.
  3. ↑ Wóycicki Kazimierz, [w:] Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan, Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, t. 9, Warszawa: Wydawnictwa szkolne i pedagogiczne Spółka akcyjna, 2004, s. 291, ISBN 978-83-02-09242-8 [dostęp 2025-05-27].
  4. ↑ Aneks do książki op.cit.: Szkoła na Wiejskiej; lista nauczycieli, Woy–Ż. s. 265.
  5. ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s.130, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
  6. ↑ Janina Bemówna: III Organizacje polityczne i kulturalne starszego pokolenia w Kongresówce ; B. Organizacje jawne ; 2. Towarzystwo Kultury Polskiej,. W: Nawroczyński Bogdan (1882–1974). Red.: Nasza walka o szkołę polską 1901–1917 : opracowania, wspomnienia, dokumenty. T. 2: Zabór rosyjski. Warszawa: Nasza Księgarnia (nakładem Komitetu Obchodu 25-lecia Walki a Szkołę Polską), 1934, s. 186–195.
  7. ↑ Ś. p. Kazimierz Wóycicki. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 108 z 14 maja 1938.
  8. ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  9. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi na polu administracji szkolnej oraz pracy pedagogicznej i naukowej”.
  10. ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  11. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitne zasługi dla dobra literatury polskiej”.
  12. ↑ Kazimierz Wóycicki, Wiersz „Barbary Radziwiłłówny” A. Felińskiego, jako wzór pseudoklasycznego trzynastozgłoskowca [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  13. ↑ Kazimierz Wóycicki, Historja literatury i poetyka [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  14. ↑ Kazimierz Wóycicki, Polski ośmiozgłoskowiec trocheiczny : (przyczynek do systematyki wiersza polskiego) [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  15. ↑ Kazimierz Wóycicki, Wyspiański i Szujski [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  16. ↑ Kazimierz Wóycicki, Ćwiczenia porównawcze z dziedziny poetyki : podręcznik dla szkoły i samouków. 1, Wypisy [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  17. ↑ Kazimierz Wóycicki, Ćwiczenia porównawcze z dziedziny poetyki : podręcznik dla szkoły i samouków. 2, Ćwiczenia [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  18. ↑ Kazimierz Wóycicki, Z pogranicza gramatyki i stylistyki : (mowa zależna, niezależna i pozornie zależna) [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  19. ↑ Kazimierz Wóycicki, Walka na Parnasie i o Parnas : materjały i opracowania do dziejów pozytywizmu polskiego. Cz. 1, Walka z epigonizmem : poglądy, wskazania, nadzieje wróżby [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  20. ↑ Kazimierz Wóycicki, Asnyk wśród prądów epoki : (materjały i opracowania) : próba bibljografji pism Asnyka [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  21. ↑ Kazimierz Wóycicki, Rytm w liczbach [online], polona.pl [dostęp 2020-03-05].
  22. ↑ inauthor: „Stanisław Furmanik”. [w:] Wyszukiwarka publikacji [on-line]. google.pl. [dostęp 2011-12-29]. (pol.).
  23. ↑ Zofia Landy, Janina Landy-Dembowska: Kazimierz Wóycicki. W: op.cit.: Szkoła na Wiejskiej. s. 162–166.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.