Piżmian właściwy

Piżmian właściwy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	piżmian
Gatunek	piżmian właściwy
	Nazwa systematyczna
	Abelmoschus moschatus Medik.; Malvenfam. 46. 1787
Synonimy
	Hibiscus abelmoschus L.;
	Hibiscus abelmoschus L.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Piżmian właściwy (Abelmoschus moschatus Medik.)^[3], nazywany także ketmią piżmową – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny ślazowatych (Malvaceae). Występuje w stanie dzikim w tropikach Azji południowo-wschodniej sięgając do północnej Australii i wysp Fidżi. Poza tym szeroko rozpowszechniony w tropikach w uprawie^[3] oraz jako gatunek inwazyjny^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina o wysokości 1–2 m.
Liście: Dłoniaste, 5–7 klapowane, o ząbkowanych brzegach.
Kwiaty: Żółte, o średnicy do 7 cm. Mają 5 płatków (dołem podbarwionych na czerwono), 1 słupek i liczne pręciki zrośnięte w rurkę.
Owoce: Zielona, pokryta puszkiem torebka.

Zmienność

Wyróżnia się dwa podgatunki^[3]:

Abelmoschus moschatus Medik. subsp. moschatus – podgatunek nominatywny
Abelmoschus moschatus Medik. subsp. tuberosus (Span.) Borss. Waalk.

Zastosowanie

Podgatunek A. moschatus subsp. tuberosus wykorzystywany jest tylko jako roślina ozdobna^[3]. Szersze zastosowanie na podgatunek typowy^[3]^[6]:

Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski : owoce posiadają śluz, który łagodzi dolegliwości osób z chorobami żołądka.
- Zbiór i suszenie : owoce są zbierane, gdy są jeszcze niedojrzałe i miękkie.
Sztuka kulinarna: młode liście i owoce można gotować, suszyć, marynować czy mrozić. Jadalne są również nasiona, które przed spożyciem smaży się. Zawierają one około 25% tłuszczu. Tłuszcz ten po wyekstrahowaniu służy do produkcji margaryny.
Roślina włóknodajna.
Kosmetyka: z nasion wytwarza się pachnidło.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
1 2 3 4 5 6 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
↑ Abelmoschus moschatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ GISD [online], www.issg.org [dostęp 2017-11-26] .
↑ Abelmoschus moschatus. [w:] Mansfeld's World Database of Agricultural and Horticultural Crops [on-line]. Leibniz Institut für Pflanzengenetik und Kulturpflanzenforschung. [dostęp 2010-11-20].

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).

[grin-3] 1 2 3 4 5 6 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].

[iucn-4] Abelmoschus moschatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] GISD [online], www.issg.org [dostęp 2017-11-26] .

[mansfeld-6] Abelmoschus moschatus. [w:] Mansfeld's World Database of Agricultural and Horticultural Crops [on-line]. Leibniz Institut für Pflanzengenetik und Kulturpflanzenforschung. [dostęp 2010-11-20].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]