Kleome

Kleome
Ilustracja
Cleome anomala
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

Cleomaceae

Rodzaj

kleome

Nazwa systematyczna
Cleome L.
Sp. Pl. 671. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

C. ornithopodioides L.[3]

Kleome (Cleome L.) – rodzaj roślin zielnych lub drewniejących bylin z rodziny Cleomaceae. W przeszłości i w niektórych współczesnych ujęciach do rodzaju tego zaliczanych było od około 75[4], przez ponad 120[5] do ponad 200 gatunków[6]. W rewizji taksonomicznej w 2007 zaproponowano pozostawienie w nim tylko około 20 gatunków, pozostałe przenosząc do rodzajów Arivela, Cleoserrata, Gynandropsis i Tarenaya[7]. W bazie taksonomicznej Plants of the World Online rodzaj jest szeroko ujmowany[6].

Rośliny te występują głównie w strefie ciepłego klimatu, z największym zróżnicowaniem w południowo-zachodniej Azji[7]. W południowej Europie występują dwa gatunki. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne[4], najszerzej rozpowszechniona w uprawie jest zaliczana tu tradycyjnie kleome ciernista (C. houtteana)[5].

Morfologia

Cleome hirta
Cleome arborea
Tradycyjnie zaliczana tu kleome ciernista przeniesiona została do rodzaju Tarenaya
Pokrój
Rośliny roczne, dwuletnie, byliny, czasem drewniejące u nasady, a nawet krzewy. Pędy prosto wzniesione, do 2 m wysokości[4], zwykle słabo rozgałęzione[8]. Pędy gładkie lub owłosione, także gruczołowato[7][8].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze do dłoniasto złożonych (listki zwykle w liczbie 3, 5 lub 7, rzadko do 11[8][5])[4][7]. Osadzone na ogonku krótkim lub długim[7]. U niektórych gatunków obecne są przylistki[8].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe grona, czasem wyrastają z kątów górnych liści. Grona wydłużone lub spłaszczone u szczytu[7]. Działki kielicha 4, zwykle zrośnięte u nasady, trwałe lub odpadające po przekwitnieniu[9]. Płatki 4, nierówne, zwężone u nasady, barwy czerwonej, różowej, żółtej lub białej. Pręcików jest 6, rzadziej 4 do 12, czasem z prątniczkami[9], są dłuższe od płatków korony i wygięte. Zalążnia górna, osadzona jest na długim gynoforze (wydłużonym dnie kwiatowym). Powstaje z dwóch owocolistków i zwieńczona jest siedzącym znamieniem, czasem osadzonym na krótkiej szyjce[4].
Owoce
Torebki jednokomorowe, wielonasienne, zwykle zwisające[4]. W czasie owocowania kwiatostan się wydłuża[7].

Biologia i ekologia

Rośliny zapylane są przez owady, głównie błonkoskrzydłe i motyle. Rośliny z tego rodzaju występują na stepach i murawach, na terenach skalistych[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z rodziny Cleomaceae z rzędu kapustowców (Brassicales).

Wykaz gatunków (w szerokim ujęciu według POWO[6])
  • Cleome aculeata L.
  • Cleome africana Botsch.
  • Cleome afrospina Iltis
  • Cleome albescens Franch.
  • Cleome aldenella W.R.Ernst
  • Cleome allamanii Chiov.
  • Cleome amblyocarpa Barratte & Murb.
  • Cleome angulata (DC.) Schult. & Schult.f.
  • Cleome angustifolia Forssk.
  • Cleome anomala Kunth
  • Cleome arabica L.
  • Cleome arenitensis Craven, Lepschi & Fryxell
  • Cleome ariana Hedge & Lamond
  • Cleome aspera J.Koenig ex DC.
  • Cleome atropurpurea Schott
  • Cleome augustinensis (Hochr.) Briq.
  • Cleome bahiana (Iltis & Costa-e-Silva ex Soares Neto & Roalson) ined.
  • Cleome bahiensis (Ule) Christenh. & Byng
  • Cleome bicolor Gardner
  • Cleome bojeri Hadj-Moust.
  • Cleome boliviensis Iltis
  • Cleome bororensis (Klotzsch) Oliv.
  • Cleome brachiata (Bojer) Briq.
  • Cleome brachycarpa Vahl ex DC.
  • Cleome brachystyla Deflers
  • Cleome brevipetiolata D.F.Chamb. & Lamond
  • Cleome briquetii Polhill
  • Cleome bundeica P.S.Short
  • Cleome burttii R.A.Graham
  • Cleome carnosa (Pax) Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome chapalensis Iltis
  • Cleome chelidonii L.f.
  • Cleome chilensis DC.
  • Cleome chiriquensis (Standl.) Govaerts
  • Cleome chodatiana Iltis
  • Cleome chrysantha Decne.
  • Cleome cleomoides (F.Muell.) Iltis
  • Cleome coccinea (Benth.) Govaerts
  • Cleome coeruleorosea Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome coluteoides Boiss.
  • Cleome conrathii Burtt Davy
  • Cleome cordobensis Eichler ex Griseb.
  • Cleome cornus-africani (Thulin) Thulin
  • Cleome costaricensis Iltis
  • Cleome crenopetala A.DC.
  • Cleome decipiens Triana & Planch.
  • Cleome densiflora (Benth.) Triana & Planch.
  • Cleome densifolia C.H.Wright
  • Cleome diffusa Banks ex DC.
  • Cleome dodecandra L.
  • Cleome dolichostyla Jafri
  • Cleome domingensis Iltis
  • Cleome drepanocarpa O.Schwartz
  • Cleome droserifolia (Forssk.) Delile
  • Cleome dumosa Baker
  • Cleome × ecuadorica Heilborn
  • Cleome elegantissima Briq.
  • Cleome eosina J.F.Macbr.
  • Cleome erosa (Nutt.) Eaton
  • Cleome felina L.f.
  • Cleome fimbriata Vicary
  • Cleome flava Banks ex DC.
  • Cleome foliolosa DC.
  • Cleome foliosa Hook.f.
  • Cleome formosa (Cochrane) N.Zamora
  • Cleome fosteriana Iltis
  • Cleome frutescens Aubl.
  • Cleome gallaensis Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome gigantea L.
  • Cleome glandulosa Ruiz & Pav. ex DC.
  • Cleome glaucescens DC.
  • Cleome gobica Grubov
  • Cleome gordjaginii Popov
  • Cleome gossweileri Exell
  • Cleome guaranitica (Chodat & Hassl.) Briq.
  • Cleome guianensis Aubl.
  • Cleome gynandra L.
  • Cleome hadramautica Thulin
  • Cleome hanburyana Penz.
  • Cleome hemsleyana (Bullock) Iltis
  • Cleome heratensis Bunge & Bien. ex Boiss.
  • Cleome hirta (Klotzsch) Oliv.
  • Cleome hispidula (DC.) Govaerts
  • Cleome horrida Mart. ex Schult. & Schult.f.
  • Cleome houstonii R.Br.
  • Cleome houtteana Schltdl. – kleome ciernista
  • Cleome humilis Rose
  • Cleome iberica DC.
  • Cleome iberidella Welw. ex Oliv.
  • Cleome inermis Malme
  • Cleome insolata P.S.Short
  • Cleome jamesii (Torr. & A.Gray) Govaerts
  • Cleome jamesonii Briq.
  • Cleome kalachariensis Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome karachiensis S.Riaz, Abid & Qaiser
  • Cleome karjaginii Tzvelev
  • Cleome kelleriana (Schinz) Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome kenneallyi Hewson
  • Cleome kermesina Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome kersiana Thulin
  • Cleome khorassanica Bunge & Bien. ex Boiss.
  • Cleome komia Parsa
  • Cleome laburnifolia Roessler
  • Cleome lanceolata (Mart. & Zucc.) Iltis
  • Cleome latifolia Vahl ex DC.
  • Cleome lechleri Eichler
  • Cleome leptorachis Linden & Planch.
  • Cleome lilloi M.Gómez
  • Cleome limmenensis P.S.Short
  • Cleome limoneolens J.F.Macbr.
  • Cleome linophylla (O.Schwarz) Pax & K.Hoffm.
  • Cleome lipskyi Popov
  • Cleome longifolia C.Presl
  • Cleome longipes Lamb. ex DC.
  • Cleome lophosperma P.S.Short
  • Cleome macradenia Schweinf.
  • Cleome macrophylla (Klotzsch) Briq.
  • Cleome macrorhiza C.Wright
  • Cleome maculata (Sond.) Szyszył.
  • Cleome magnifica Briq.
  • Cleome mathewsii Briq.
  • Cleome melanosperma S.Watson
  • Cleome microaustralica Iltis
  • Cleome microcarpa Ule
  • Cleome monandra DC.
  • Cleome monophylla L.
  • Cleome monophylloides R.Wilczek
  • Cleome moricandii Briq.
  • Cleome moritziana Klotzsch ex Eichler
  • Cleome mossamedensis Exell & Mendonça
  • Cleome niamniamensis Schweinf. & Gilg
  • Cleome oligandra Kers
  • Cleome omanensis (D.F.Chamb. & Lamond) Thulin
  • Cleome ornithopodioides L.
  • Cleome oxalidea F.Muell.
  • Cleome oxypetala Boiss.
  • Cleome oxyphylla Burch.
  • Cleome pakistanica (Jafri) Khatoon & A.Perveen
  • Cleome pallida Kotschy
  • Cleome paludosa Willd. ex Eichler
  • Cleome paradoxa R.Br. ex DC.
  • Cleome parviflora Kunth
  • Cleome parvipetala R.A.Graham
  • Cleome parvisepala Heilborn
  • Cleome parvula R.A.Graham
  • Cleome paxii (Schinz) Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome perrieri Hadj-Moust.
  • Cleome pilosa Benth.
  • Cleome polyanthera Schweinf. & Gilg
  • Cleome polytricha Franch.
  • Cleome postrata D.Subram.
  • Cleome procumbens Jacq.
  • Cleome puberula Triana & Planch.
  • Cleome puccionia Christenh. & Byng
  • Cleome pulchella (Lindl.) Schult. & Schult.f.
  • Cleome quinquenervia DC.
  • Cleome ramosissima Parl. ex Webb
  • Cleome regnellii Eichler
  • Cleome rosea Vahl ex DC.
  • Cleome rostrata Bobrov
  • Cleome rotundifolia (Mart. & Zucc.) Iltis
  • Cleome rubella Burch.
  • Cleome rubelloides Kers
  • Cleome rupicola Vicary
  • Cleome rutidosperma DC.
  • Cleome scaposa DC.
  • Cleome schimperi Pax
  • Cleome schlechteri Briq.
  • Cleome semitetrandra Sond.
  • Cleome serrata Jacq.
  • Cleome siliculifera Eichler
  • Cleome silvatica Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome simplicifolia (Cambess.) Hook.f. & Thomson
  • Cleome socotrana Balf.f.
  • Cleome speciosa Raf.
  • Cleome spinosa Jacq.
  • Cleome stenopetala Gilg & Gilg-Ben.
  • Cleome stenophylla Klotzsch ex Urb.
  • Cleome steveniana Schult. & Schult.f.
  • Cleome stricta (Klotzsch) R.A.Graham
  • Cleome strigosa (Bojer) Oliv.
  • Cleome stylosa Eichler
  • Cleome suffruticosa Schinz
  • Cleome tenella L.f.
  • Cleome tenuifolia (Mart. & Zucc.) Iltis
  • Cleome tenuis S.Watson
  • Cleome tetrandra Banks ex DC.
  • Cleome titubans Speg.
  • Cleome tomentella Popov
  • Cleome torticarpa Iltis & T.Ruíz
  • Cleome trachycarpa Klotzsch ex Eichler
  • Cleome trachysperma (Torr. & A.Gray) Pax & K.Hoffm.
  • Cleome tucumanensis Iltis
  • Cleome turkmena Bobrov
  • Cleome uncifera Kers
  • Cleome uniglandulosa Cav.
  • Cleome usambarica Pax
  • Cleome vahliana Fresen.
  • Cleome violacea L.
  • Cleome virens J.F.Macbr.
  • Cleome viscosa L.
  • Cleome werdermannii Alf.Ernst
  • Cleome yunnanensis W.W.Sm.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ Cleome. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 161. ISBN 0-333-74890-5.
  5. 1 2 3 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 238, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. 1 2 3 Cleome L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2025-04-15].
  7. 1 2 3 4 5 6 7 Cleome Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
  8. 1 2 3 4 Cleome Linnaeus. [w:] Flora of America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
  9. 1 2 S.M.H. Jafri: Cleome L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.