Klientela

Klientela hist. inaczej klientelizm – względnie trwały układ między osobami nierównymi sobie, w którym mocniejszy (możniejszy), czyli patron, dysponujący znacznymi zasobami, zapewnia słabszemu, czyli klientowi, osłonę i za to może domagać się od niego różnorodnych świadczeń. Forma uzależnienia szlachty od magnatów; posługując się klientelą spośród średniej szlachty, magnaci podporządkowywali sobie sejmiki, pośrednicząc w uzyskiwaniu dla nich korzyści z łaski królewskiej; działali więc jako pośrednicy (brokers) w dystrybucji zasobów publicznych. Potężnymi patronami, głównie na terenie Małopolski i Rusi, byli P. Kmita, a następnie J. Zamoyski, na Litwie zaś K. Radziwiłł. W XVII i XVIII wieku klientela magnacka stała się zjawiskiem dominującym w ustroju społecznym Rzeczypospolitej.

• U. Augustyniak, Dwór i klientela Krzysztofa II Radziwiłła, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 38, 1994, s. 63-77.
• A. Mączak, Rzeczpospolita szlacheckich samorządów, „Przegląd Historyczny”, 96, 2005, 2, s. 169-193.
• Z. Zielińska, Mechanizm sejmikowy i klientela radziwiłłowska za Sasów, „Przegląd Historyczny”, 62, 1971, 3, s. 397-419.