Kościół św. Jana Chrzciciela w Służewie

Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Służewie
Zabytek: nr rej. 250 z dnia 16 sierpnia 1957 roku[1]
kościół parafialny
Ilustracja
widok ogólny kościoła
Państwo

 Polska

Miejscowość

Służewo

Adres

Plac Jana Pawła II, 87-710 Służewo

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Jana Chrzciciela w Służewie

Wezwanie

św. Jana Chrzciciela

Wspomnienie liturgiczne

24 czerwca

Położenie na mapie gminy wiejskiej Aleksandrów Kujawski
Mapa konturowa gminy wiejskiej Aleksandrów Kujawski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Służewie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Służewie”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Służewie”
Położenie na mapie powiatu aleksandrowskiego
Mapa konturowa powiatu aleksandrowskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Służewie”
Ziemia52°51′17″N 18°38′33″E/52,854722 18,642500

Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Służewie – rzymskokatolicki kościół parafialny we wsi Służewo w gminie Aleksandrów Kujawski, w powiecie aleksandrowskim, w województwie kujawsko-pomorskim. Należy do dekanatu aleksandrowskiego. Mieści się przy placu Jana Pawła II.

Historia

Pierwsze wzmianki o istnieniu parafii w Służewie pochodzą z 1325. Pierwszy kościół był drewniany[2][a]. Budowa obecnej, murowanej świątyni została rozpoczęta w 1560 z inicjatywy Jana ze Służewa, wojewody brzeskokujawskiego i jego żony Małgorzaty ze Sztembeku[2].

Gdy fundator zmarł, kontynuatorką budowy była wdowa po nim, Małgorzata Służewska z domu Sternberg-Kostka. Służewscy ufundowali również nową plebanię i przykościelny szpital.

14 października 1581 roku świątynię poświęcił biskup Stanisław Karnkowski[2].

W latach 1898–1899 zostało wymienione sklepienie (z żebrowego na kolebkowe) i wieża została podwyższona o jedną kondygnację[2]. Na przełomie XIX i XX wieku, przy istotnej pomocy ówczesnych dziedziców Służewa Wodzyńskich, proboszcz Wawrzyniec Waszak przeprowadził gruntowną renowację wnętrza kościoła. Leon Wodziński zaprosił do Służewa znanego rzeźbiarza Wacława Bębnowskiego, który w służewskiej świątyni wykonał między innymi: nowy ołtarz główny z okazałą pietą, chrzcielnicę, ambonę[2], oprawę rzeźbiarską loży kolatorskiej. Dekorację malarską wnętrza wykonał krakowski malarz Leon Kowalski[2]. Witraże do kościoła wykonał warszawski Zakład św. Łukasza prowadzony przez Marię Łubieńską[3].

W 1901 roku do kościoła sprowadzono kopię rzymskiego obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy wykonaną przez Giovaniego Burharda[4].

W czasie II wojny światowej w kościele urządzono magazyn zboża[5].

Kolejne, doraźne, prace remontowe przeprowadzono w latach 60. i 90. XX wieku. Prace te zniekształciły wcześniejszą, jednorodną aranżację wnętrza pochodzącą z przełomu XIX i XX wieku[6]. W 2011 roku rozpoczęły się kompleksowe prace konserwatorskie we wnętrzu świątyni prowadzone przez zespół konserwatorów z Torunia pod kierunkiem Grażyny Szczerbińskiej[7]. Prace, mające na celu przywrócenie młodopolskiego wystroju trwały 13 lat. W tym czasie między innymi usunięto późniejsze przemalowania ścian na ścianach i sklepieniu, przeprowadzono konserwację wyposażenia kościoła, zlikwidowano wtórne stopnie ołtarzowe, zrekonstruowano brakujące fragmenty posadzki, stolarki i przeszkleń[8].

Architektura

Kościół orientowany, wybudowany w stylu gotycko-renesansowym[5], wymurowany z cegły, posiada masywną, sześciokondygnacyjną wieżę od frontu[9]. Świątynia jest dwunawowa, trójprzęsłowa. Prezbiterium, niższe i węższe od nawy, zamknięte jest prostą ścianą. Przylega do niego zakrystia z lożą kolatorską na piętrze. Do nawy, od strony północnej, przylega przybudówka połączona wtórnie z zakrystią[5].

Dachy świątyni są dwuspadowe, kryte dachówką. Wieża na rzucie prostokąta, w narożach spięta skarpami, przykryta wielobocznym dachem wieżowym[5].

Ceglane elewacje ozdabiają malowane na biało detale: półkoliste blendy, gzymsy i obramienia okienne. W elewacji wschodniej - szczyty zdobione spływami[5].

Wnętrze dwunawowe, z dwoma ośmiobocznymi filarami pośrodku. Sklepienie nawy tworzą trzy poprzeczne kolebki, w prezbiterium znajduje się sklepienie kolebkowe z lunetami, a w loży kolatorskiej - strop kasetonowy[5].

Nad drzwiami do zakrystii jest umieszczona płaskorzeźba przedstawiająca patrona kościoła św. Jana Chrzciciela z datą 1560 (rozpoczęcie budowy kościoła)[10].

Wyposażenie i wystrój

Znaczna część wyposażenia i wystroju kościoła pochodzi z ok. 1900 roku i jest wykonana przez krakowskich artystów w stylu młodopolskim. Z wcześniejszego wyposażenia zachowały się dwa barokowe ołtarze boczne, renesansowe tabernakulum oraz figura Chrystusa Ecce Homo z XVIII wieku[11].

Rzeźby Wacława Bębnowskiego

Zespół rzeźb w kościele w Służewie stanowi najważniejsze dzieło w dorobku rzeźbiarza[12]. W jego skład wchodzą:

  • ołtarz główny z rzeźbami: Madonna z Dzieciątkiem, św. Jan Chrzciciel i Pietà[13];
  • dekoracja rzeźbiarska w prezbiterium: 12 rzeźb w niszach[13];
  • galeria rzeźb nad wejściem do zakrystii przedstawiająca osoby z rodu Wodzińskich[10];
  • chrzcielnica ze sceną Wygnanie z Raju i płaskorzeźbą przedstawiającą Trójcę Świętą[14];
  • ambona z przedstawieniami czterech ewangelistów[15];
  • figury Jezusa Chrystusa i apostołów na balustradzie chóru muzycznego[16].

Witraże

W kościele znajduje się sześć historycznych witraży dopełniających aranżację wnętrza z przełomu XIX i XX wieku:

Wszystkie witraże wykonał Zakład św. Łukasza z Warszawy[23].

Uwagi

  1. ↑ Stara drewniana budowla została przeniesiona do Brudni koło Dąbrowy Biskupiej.

Przypisy

Bibliografia

  • Irena Kontny i inni, Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Służewie. Piękno odzyskane, Służewo: Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Służewie, 2024, ISBN 978-83-972266-0-9, uwaga: wydawnictwo posiada dwa różne podtytuły: Piękno odzyskane (na okładce) i Przywrócone piękno (na stronie tytułowej).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.