Kościół św. Małgorzaty w Pierzchałach

Kościół pw. św. Małgorzaty
w Pierzchałach
	nr rej. 677/67 z dnia 18.10.1967 r.
	kościół parafialny
	; widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Pierzchały
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Małgorzaty w Pierzchałach
Wezwanie	Świętej Małgorzaty
Wspomnienie liturgiczne	20 lipca
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1331
Data zniszczenia	1945 (częściowo)
Data odbudowy	1995–1999
Data reaktywacji	17 października 1999 (ponowna konsekracja)
Dane świątyni
Styl	gotycki
Liczba naw	1
	Położenie na mapie gminy Płoskinia Kościół pw. św. Małgorzaty ; w Pierzchałach
	Położenie na mapie Polski Kościół pw. św. Małgorzaty ; w Pierzchałach
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kościół pw. św. Małgorzaty ; w Pierzchałach
	Położenie na mapie powiatu braniewskiego Kościół pw. św. Małgorzaty ; w Pierzchałach
	54°17′47,0″N 19°50′17,3″E/54,296389 19,838139

Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach – rzymskokatolicki zabytkowy kościół parafialny należący do dekanatu Braniewo archidiecezji warmińskiej.

Historia kościoła

Wieś, znana od 1296, w 1311 stała się własnością biskupów warmińskich. W 1343 powstała tu kapituła kolegiacka, wkrótce jednak przeniesiona do Glotowa, a następnie do Dobrego Miasta. Kościół pw. Narodzenia NMP i św. Małgorzaty wzniesiono jeszcze przed założeniem kolegiaty. Jest to budowla ceglana, gotycka, salowa. Posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe. Wieżę i zakrystię dobudowano ok. 1400, potem kaplice boczne, a drewniana górna część wieży dobudowano w 1770. W średniowieczu Pierzchały były miejscem pielgrzymkowym, jednak parafia uległa likwidacji i została filią parafii w Szalmi. Kościół posiadał bogaty wystrój, o czym świadczyły pozostałości gotyckich malowideł ściennych z postaciami apostołów, odkryte podczas remontu 1894. Istniał też późnogotycki tryptyk wykonany w Elblągu, z ok. 1520, z figurami Marii z Dzieciątkiem, św. Małgorzaty, św. Jana Chrzciciela, apostołów i namalowanymi scenami pasyjnymi (obecnie jedyna ocalała kwatera znajduje się w Muzeum Okręgowym w Toruniu). Były też 2 ołtarze barokowe i ambona. W 1945 świątynia została poważnie zniszczona. Przez wiele lat niszczała, w 1960 ruiny zostały prowizorycznie adaptowane na magazyn PGR-u, co nie powstrzymało dewastacji. Wręcz przeciwnie: gotycki portal zamurowano, rozebrano kaplicę, zakrystię dach i wieżę, budowla zatraciła wówczas cechy stylowe (poza dwoma profilowanymi portalami). Za to wybito dodatkowe wrota, przez które mogły przejeżdżać przez kościół traktory, gdyż w jego wnętrzu składowano nawozy. Dopiero po zmianach ustrojowych odbudowa kościoła stała się możliwa. Odbudowę świątyni zainicjował przedwojenny mieszkaniec Braniewa, Gerhard Steffen. 90% kosztów budowy sfinansowała Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej. Ponownej konsekracji dokonał ks. arcybiskup Edmund Piszcz w niedzielę 17 października 1999. Działalność parafii została wznowiona^[2].