Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie

Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie
Zabytek: nr rej. A-326 z 24.06.1998
kościół parafialny
Ilustracja
Widok od frontu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Stare Gralewo

Adres

Stare Gralewo 2, 09-166 Stare Gralewo

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

parafia

św. Małgorzaty w Gralewie

Wezwanie

Małgorzata z Kortony

Położenie na mapie gminy wiejskiej Raciąż
Mapa konturowa gminy wiejskiej Raciąż, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie”
Położenie na mapie powiatu płońskiego
Mapa konturowa powiatu płońskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie”
Ziemia52°42′52,5420″N 20°07′01,4092″E/52,714595 20,117058

Kościół św. Małgorzaty w Starym Gralewie – rzymskokatolicki kościół parafialny zlokalizowany w miejscowości Stare Gralewo (powiat płoński w województwie mazowieckim), należący do parafii św. Małgorzaty w Gralewie w diecezji płockiej.

Historia

Parafię we wsi erygowano najprawdopodobniej w XIII wieku, a najpóźniej w pierwszej połowie wieku XIV (pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1385 roku). Obecna świątynia pochodzi z drugiej połowy XV wieku albo z pierwszej połowy następnego stulecia, a konsekrowano ją w 1598 roku. W XVII i XVIII wieku obiekt przeszedł przeobrażenia, m.in. dobudowano kaplicę od północy i powiększono okna[1]. W 1800 roku ściana frontowa uległa zniszczeniu, w związku z czym prowizorycznie ją wówczas odbudowano. Restauracje odbyły się w latach 1866–1888 oraz 1891. Pierwsza z tych restauracji odbyła się staraniem księdza Adolfa Politowskiego, a konsekracji dokonał po niej biskup płocki, Wincenty Teofil Popiel[2]. Podczas działań I wojny światowej (1915) kościół spalił się i został częściowo zburzony. Odbudowano go w latach 1920–1928 z inicjatywy księdza W. Grotowskiego. Projektantem był Włodzimierz Dubik, a konsekracji dokonał biskup pomocniczy płocki, Leon Wetmański 2 czerwca 1930 roku. Obiekt uległ ponownym zniszczeniom w 1945 roku, ale został szybko odbudowany w roku następnym. Remonty były przeprowadzane w latach 1955 i 1961, a w latach 80. XX wieku wymieniono dach (blacha w miejsce dachówek) i wyremontowano więźbę. W następnej dekadzie położono marmurową posadzkę. W latach 2005–2013 przeprowadzono kolejne prace, m.in. wymieniono część tynków wewnątrz, przeorganizowano prezbiterium, wstawiono witraże (sześć sztuk), a także położono chodnik wokół budowli[1]

Architektura

Późnogotycki, trójnawowy i trójprzęsłowy, murowany (ceglany, m.in. częściowo z użyciem zendrówki), orientowany kościół stoi w centrum wsi i jest otoczony murem z bramą na osi fasady wejściowej i dzwonnicą od północy. Od wewnątrz jest otynkowany. Posiada dobudówki: zakrystię od południa, kruchty od południa i zachodu oraz kaplicę na planie kwadratu od północy. Sklepienia są zróżnicowane: sieciowe nad nawą główną, kolebkowe nad nawami bocznymi, kryształowe w prezbiterium, kolebkowo-krzyżowe w podcieniu, a gwiaździste w zakrystii. Kaplica północna przykryta jest kopułą na pendentywach. Dachy kryte są blachą miedzianą. Chór muzyczny jest murowany. Nawy boczne są stosunkowo wąskie, a zamknięte trójbocznie prezbiterium jest szerokości nawy głównej. Kościół jest oszkarpowany. Elewacja wejściowa ma okazały trójkątny szczyt z okulusem. Nad otynkowaną kruchtą frontową umieszczona jest rzeźba Chrystusa Miłosiernego. Na jednej z cegieł szkarpy wschodniej odciśnięta jest łapka zwierzęca i umieszczony jest napis „Joannes”[1].

Wnętrze

Wnętrze jest tynkowane, z kamiennymi posadzkami. Prezbiterium oddzielone jest od nawy pomalowanym łukiem tęczowym (polichromie pochodzą z 1936 roku[2]). Podłucza arkad mają dekorację malarską o takiej samej tematyce (zgeometryzowane motywy winorośli). Na łuku znajdują się tonda z historycznymi orłami polskimi. Arkady międzynawowe zrealizowano w porządku toskańskim (kolumny i półkolumny). Chór wspiera się na dwóch kolumnach i jest zdobiony malowanymi motywami winorośli[1].

Na ścianie kaplicy od strony wschodniej umieszczone są litery „X. W G” (ksiądz Witold Grotowski) i data „1921”. Ławki dla wiernych zaprojektował Stefan Szyller. Ołtarze i ambona pochodzą z lat 1934–1936, a ich projektantem był Ludwik Konarzewski (senior) z Istebnej. W ołtarzu głównym znajduje się płaskorzeźba Matki Bożej Wniebowziętej z towarzyszącymi jej rzeźbami św. Apostołów Piotra i Pawła[2].

Otoczenie

Kościołowi towarzyszy plebania z ogrodem kwiatowym (od południa) i drzewa liściaste w nieregularnych szpalerach[1]. Na placu obok znajduje się pomnik upamiętniający niemiecką egzekucję z 1943 roku[3].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Dagmara Maraśkiewicz, Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków [online], październik 2015.
  2. 1 2 3 Diecezja Płocka, Gralewo, Parafia pw. św. Małgorzaty [online], Diecezja Płocka [dostęp 2024-03-10] (pol.).
  3. ↑ Jerzy Borowski, Egzekucja w Gralewie – 4 sierpnia 1943 roku, „Nasze Korzenie” (2/2012), Muzeum Mazowieckie w Płocku, 2012, s. 38-39
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.