Kościół św. Stanisława Biskupa w Humniskach
 nr rej. A-42 z 05.07.1984[1] | |||||||||
| kościół parafialny | |||||||||
.jpg) Elewacja frontowa | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
8 maja | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie gminy Brzozów _location_map.png) | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego  | |||||||||
 49°40′22,6″N 22°03′05,3″E/49,672944 22,051472 | |||||||||
Kościół św. Stanisława Biskupa w Humniskach – drewniany rzymskokatolicki kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa, zbudowany w XV w., znajdujący się w miejscowości Humniska.
Kościół w Humniskach jest jedną z najstarszych zachowanych drewnianych świątyń w Polsce. Reprezentuje wyjątkowo rzadki przykład rozplanowania gotyckich kościołów drewnianych - wzniesionych na planie krzyża, jednoprzestrzennych, jednonawowych z transeptem kaplicowym[2].
W 1984 obiekt wpisano do rejestru zabytków. Kościół włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia obiektu
Kościół został wzniesiony w XV w. W 1556 konsekrowany. W 1624 został uszkodzony podczas najazdu tatarskiego; wyremontowany w 1646[3]. W 1699 dobudowana została murowana zakrystia. Kolejne remonty miały miejsce w XVIII w. oraz w drugiej połowie XIX w. Gruntowna przebudowa i rozbudowa kościoła nastąpiła w latach 1887–1889 (dobudowa kaplicy południowej) oraz w latach 1898–1900 (dobudowa kaplicy północnej, przedłużenie nawy w kierunku zachodnim, dobudowa kruchty, przebudowa zakrystii oraz obniżenie dachów). W 1930 zmieniono pokrycie dachowe z gontu na blachę stalową[2], a w 1932 ściany kościoła pokryto polichromią wykonaną przez malarza Włodzimierza Lisowskiego z Sanoka[3]. W XX w. dokonano dwóch remontów[4] w latach 50. i w latach 1978–1980 (nastąpiła m.in. wymiana pokrycia dachowego na blachę miedzianą, wykonano nową konstrukcję wieżyczki na sygnaturkę). W 2002 odkryto dekorację malarską belek stropowych z drugiej połowy XV w. oraz renesansowe malowidła, zachowane na belkach górnych wieńców ścian aneksów transeptowych[2].
.jpg)
Widok od strony prezbiterium.jpg)
Dzwonnica
Elewacja boczna
Architektura i wyposażenie
Budowla drewniana o konstrukcji zrębowej, orientowana, na kamiennym podmurowaniu. Budynek jednoprzestrzenny: trójbocznie zamknięte prezbiterium tej samej szerokości, co nawa, całość na rzucie wydłużonego prostokąta z płytkimi ramionami transeptu, w przedłużeniu których dwie kaplice. Prezbiterium i nawa nakryte wspólnym, jednokalenicowym dachem dwuspadowym. Nad ramionami transeptu daszki pulpitowe, na kalenicy wiatrowskaz w kształcie koguta z datą 1648, ozdobny gzyms wieńczący z zaczepami[3][4].
Wewnątrz stropy płaskie. Ściana tęczowa zamknięta łukiem półkolistym, z belką tęczową, na której został umieszczony barokowy krucyfiks. Kaplice otwarte do aneksów transeptowych półkolistymi arkadami. Chór muzyczny wsparty na czterech słupach, także z półkolistymi arkadami. Wyposażenie, głównie z XVII i XVIII w., obejmuje m.in. manierystyczny ołtarz główny z pierwszej połowy XVII w. (przeniesiony ze zburzonego kościoła kapucynów w Bliznem), cztery późnobarokowe ołtarze boczne z XVIII w., barokową ambonę, kamienną gotycka chrzcielnicę oraz kamienną kropielnicę z XVI w.[2].
.jpg)
Wnętrze, ołtarz główny.jpg)
Polichromia.jpg)
Otoczenie
Od strony wschodniej znajduje się murowana, dzwonnica parawanowa z trzema dzwonami. Teren przykościelny otoczony drewnianym, współczesnym ogrodzeniem[2].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2020-01-28].
- 1 2 3 4 5 Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie: Humniska. Kościół par. pw. św. Stanisława Biskupa. Strona zabytek.pl. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
- 1 2 3 Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. Pro Carpathia, Rzeszów 2015, s. 89, 90. ISBN 978-83-61577-68-3.
- 1 2 Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 182, 183. ISBN 83-85557-88-1.