Kościół św. Stanisława b. m. w Żębocinie

Kościół św. Stanisława BM w Żębocinie
	nr rej. A-287 z dnia 5.IX.1961
	kościół parafialny
	; Kościół parafialny, widok od prezbiterium
Państwo	Polska
Miejscowość	Żębocin
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wspomnienie liturgiczne	8 maja
Historia
Data zakończenia budowy	XIII w.
Dane świątyni
Styl	gotycki
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 1
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 5
Liczba naw	1
	Położenie na mapie gminy Proszowice Żębocin
	Położenie na mapie Polski Żębocin
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Żębocin
	Położenie na mapie powiatu proszowickiego Żębocin
	50°10′08″N 20°19′13″E/50,168889 20,320278

Kościół św. Stanisława BM w Żębocinie – gotycko-barokowy kościół w Żębocinie w powiecie proszowickim wchodzący w skład zespołu kościelno-plebańskiego na który składa się też: plebania, dzwonnica i ogród. Czas powstania: XIII i XVIII w.

Parafia należy do dekanatu proszowickiego, diecezji kieleckiej, metropolii krakowskiej. Liczba wiernych to ok. 1300. Należą do niej: Żębocin, Grębocin, Kowala, Więckowice.

Historia

Parafia w Żębocinie należy do najstarszych na ziemi krakowskiej. Według tradycji kościół istniał tu już w 1050 roku, a jego plebanem miał być Stanisław ze Szczepanowa, późniejszy biskup krakowski – męczennik^[2].

W połowie XIII wieku wybudowany został istniejący do dziś kościół, orientowany, jednonawowy, o kwadratowym prezbiterium i szerszej prostokątnej nawie. Mur wraz z fosą otaczający kościół, pierwotnie i cmentarz przykościelny, o charakterze obronnym z XIII wieku, przebudowany w XVIII wieku. W II połowie XIX wieku mur częściowo rozebrany i przebudowany w celu udostępnienia budowli, a fosę zasypano. Kościół otoczony jest starymi lipami.

Kościół remontowano i przebudowano pomiędzy 1757 a 1783 rokiem. Z tego okresu pochodzi obecna fasada, barokowy hełm wieży oraz wystrój wnętrza. Ołtarz główny, dwa boczne, ambona i łuk tęczowy późnobarokowe z II połowy XVIII wieku. Ponadto kościół posiada pozostałe bogate wyposażenie wnętrza m.in. gotycką figurę św. Anny Samotrzeciej z ok. 1380 roku, drzwi w kruchcie z XV wieku, krucyfiksy z XV-XVIII wieku, chrzcielnica z XVI wieku, obrazy z wizerunkami świętych z XVI-XVIII wieku, monstrancje i kielichy barokowe, ornaty z XVII-XVIII wieku.

Dzwonnica zbudowana w stylu barokowym w 1776 roku na miejscu wcześniejszej drewnianej, murowana z przylegającym po bokach murem, mieści trzy dzwony.

Plebania zabytkowa (nr rejestru zabytków A-701 z 26.X.1995). Wzniesiona w latach 1925-1930 z inicjatywy ówczesnego proboszcza, ks. Jana Wójcika, w tzw. stylu dworskim. Od samego początku istnienia parafii przy kościele istniał zespół plebański z bogato uposażonym folwarkiem, ogrodem, stawem i gruntami rolnymi. Od końca XVI wieku zapisywane są teksty wizytacji biskupich w parafii żębocińskiej. W wizytacjach tych można znaleźć szczegółowe opisy kościoła i poprzednich plebanii, które usytuowane były kilkanaście metrów na południe od obecnie istniejącej. Obecnie przy plebanii znajduje się kilka budynków gospodarczych, stodoła, budynki inwentarskie i obiekt gospodarczy.

Cmentarz parafialny położony ok. 100 m na południe od kościoła. Powstał w II połowie XIX wieku po zlikwidowaniu przykościelnego cmentarza. Otoczony zabytkowym ceglanym ogrodzeniem z bramą główną z II połowy XIX wieku. Liczne zabytkowe nagrobki z końca XIX i początku XX wieku. Rosną tu stare lipy.

Budynek organistówki murowany z początku XX wieku, przebudowany w 1980 roku. Kapliczka drewniana z początków XX wieku