Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pogorzeli
 nr rej. 696/64 z dnia 10 stycznia 1964[1] | |||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||
.jpg) | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Olszanka _location_map.png) | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |||||||||||||||
 50°47′19,824″N 17°29′27,102″E/50,788840 17,490862 | |||||||||||||||
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa – rzymskokatolicki kościół parafialny w miejscowości Pogorzela (powiat brzeski, województwo opolskie). Świątynia należy do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pogorzeli w dekanacie Brzeg południe, archidiecezji wrocławskiej. Dnia 10 stycznia 1964 roku, pod numerem 696/64 kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa opolskiego.[2]
Kościół leży na Szlaku Polichromii Brzeskich (Szlak Polichromii Brzeskich to największe skupisko tego typu malowideł w Polsce. Zdobią one ściany, stropy i sklepienia kościołów w 18 miejscowościach położonych w okolicach Brzegu).[3]
Historia kościoła
Pierwsze informacje o kościele pochodzą z 1273 roku. W 1 poł. XIV wieku, w miejscu ówczesnej budowli sakralnej wybudowano nową, która zachowała do dnia dzisiajszego. Przez 400 lat, od 1545 do 1945 roku kościół należał do zboru ewangelickiego. Około 1600 roku dobudowano wieżę. Kruchty o neogotyckich wykończeniach dodano w 1830 i w 1850 roku. Kolejne prace budowlane pochodzą z 1870 roku. W 1964 roku zostały odkryte polichromie ścienne, których pochodzenie zostało oszacowane między 1 poł. XIV i pocz. XVI wieku. Przeprowadzone badania pod koniec XX wieku, wykazały, że polichromie znajdujące się w prezbiterium i kruchcie powstały po 1450 roku, a ich twórcą był Gregorros Alrat z Opola.
Wnętrze i architektura kościoła
Kościół został wybudowany z cegły w stylu gotyckim na planie prostokąta, całość okala mur wybudowany z kamienia polnego. Mury budowli wspierają przypory, w części zachodniej kościoła wznosi się wieża zakończona iglicą. Z wyjątkiem prezbiterium całość pokrywa dach dwuspadowy, natomiast prezbiterium pokrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe, których żebra osadzone są na kamiennych konsolach. Chór muzyczny, pochodzący z 2 poł. XVII wieku oraz empora wsparte są na kolumnach. Barierę chóru uświetniają malowidła aniołów oraz króla Dawida. Polichromie pokrywają sklepienie oraz prezbiterium, przedstawiają one:
- Chrystusa Pantokratora,
- koronację Najświętszej Maryi Panny,
- ewangelistów,
- zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny,
- Nawiedzenie Najświętszej Maryi Panny,
- św. Barbarę,
- św. Jadwigę,
- błogosławionego Przecława,
- św. Jana Chrzciciela,
- św. Jana Ewangelistę,
- Chrystusa błogosławiącego kulę ziemską,
- zwiastowanie św. Anny,
- ofiarowanie Najświętszej Maryi Panny,
- Boże Narodzenie,
- Rzeź niewiniątek, Przemienienie Pańskie i Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa,
- św. Grzegorza,
- św. Jerzego.
Wśród wyposażenia na uwagę zasługują m.in.:
- średniowieczna chrzcielnica,
- predella – pozostałość późnogotyckiego tryptyku pochodząca z około 1500 roku z namalowanymi Chrystusem Boleściwym, Matką Bożą Bolesną i św. Janem Ewangelistą,
- barokowa ambona z 1681,
- ołtarz główny z 1724,
- manierystyczne kamienne epitafia architektoniczne, które zostały rozbudowane przez Hansa von Panwitz,
- płyta przedstawiającą żonę Hansa, Krysoldę von Pogarell.
W 2008 roku epitafia zostały poddane konserwacji.[4]
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 17 [dostęp 2020-03-29].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych województwa opolskiego. [dostęp 2020-03-29].
- ↑ Szlak średniowiecznych polichromii brzeskich. [dostęp 2020-03-29].
- ↑ Historia kościoła NSPJ w Pogorzeli. [dostęp 2020-03-29].
Bibliografia
• Banik J., Działalność fundacyjna Panów z Pogorzeli na Śląsku w XIII i XIV w. Fundacje kościelne (Monument), Warszawa 2009.
• Czechowicz B., Książęcy mecenat artystyczny na Śląsku u schyłku średniowiecza, Warszawa 2005.
• Karta ewidencyjna zabytku architektury i budownictwa, oprac. J. Skarbek, 1998, Archiwum WUOZ w Opolu.
• Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VII: Województwo opolskie, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, z. 1: Powiat brzeski, inwent. T. Chrzanowski, M. Kornecki, M. Zlat, Warszawa 1961.
• Lutsch H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Bd. 2: Die Kunstdenkmäler des Landkreis Reg.-Bezirks Breslau, Breslau 1889.