Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu
 nr rej. 56 z dnia 29.03.1949[1] | |||||||||||||||||
| Kościół parafialny | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Plac Zamkowy | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
11 lutego, 9 września | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Brzegu  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||||||||||||||
 50°51′48,193″N 17°28′02,453″E/50,863387 17,467348 | |||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – rzymskokatolicki kościół parafialny w Brzegu, w województwie opolskim. Kościół należy do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu w dekanacie Brzeg północ, archidiecezji wrocławskiej. Świątynia została wpisana 29 marca 1949 roku, pod numerem 56, do rejestru zabytków województwa opolskiego[1].
Historia kościoła
Został zbudowany w latach 1734–1739 (wieże w latach 1854–1856, według projektu barona von Wilczka) w miejscu zburzonego w 1545 roku zespołu klasztornego dominikanów – dla przybyłych w 1677 roku do miasta jezuitów (projektant J. Frisch). Jednonawowy o sklepieniu kolebkowym, z szeregiem kaplic bocznych i empor. Wyróżniają się nasklepienne freski Johanna Kubena, wykonane w latach 1739–1745, przedstawiające chwałę Krzyża Świętego, misje zakonu jezuitów oraz postacie świętych[2].
Architektura i wnętrze kościoła
Budowla od wejścia głównego poprzedzona jest dwuwieżową fasadą, podzieloną pilastrami, z portalem nad którym znajduje się krzyż. Elewacje posiadają półkoliste okna. Dach dwuspadowy zakończony wieżyczką na sygnaturkę. Wewnątrz sklepienie kolebkowe wsparte filarami o kompozytowych głowicach kolumn. Kaplice są półkoliste, empory nad nimi zakończone są parapetami i balustradami. Całość wnętrza kościoła upiększona jest polichromią, składającą się ze 115 scen przedstawionych na ikonach o różnej treści i wielkości ikon. Interesującym elementem wnętrza kościoła jest pietà (figurka Maryi trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa), która jest marionetką o poruszającej się głowie i rękach. Obejście wokół świątyni upiększają dwie barokowe figury pochodzące z 1722 roku:
- figura św. Judy Tadeusza,
- figura św. Jana Nepomucena[3].
Organy
Budowę organów rozpoczął Gottfried Riemer. Nie dokończył jej ze względu na śmierć syna. Pracę przejęła firma Gebrüder Walter z Góry, która dokończyła budowę w latach 1880–1889. Pierwotnie instrument liczył 30 głosów, obecnie 28. Generalny remont organów przeprowadziła w latach 90. XX wieku firma braci Broszków[4].
| Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
|---|---|---|---|
| 1. Bordun 16' | 1. Aeoline 8' | 1. Flet 4' | 1. Posaune 16' |
| 2. Doppelflaut 8' | 2. Flöte 8' | 2. Lbl. Gedakt 8' | 2. Oktave 4' |
| 3. Gambe 8' | 3. Portunal 8' | 3. Vox Coelest. 8' | 3. Prinzipalbas 8' |
| 4. Prizipal 8' | 4. Gelegenprinzipal 8' | 4. Oboe 8' | 4. Cello 8' |
| 5. Doppelrohrflaut 4' | 5. Flaut Travers 4' | 5. Violon 16' | |
| 6. Oktave 4' | 6. Flautino 2' | 6. Subbas 16' | |
| 7. Quinte 2 2/3' | 7. Mixtur 2 fach | 7. Zartbass 16' | |
| 8. Super Oktave 2' | |||
| 9. Mixtur 5 fach | |||
| 10. Kwintaton 8' |
Galeria
Przypisy
- 1 2 Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 1 [dostęp 2024-01-25].
- ↑ Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu. [dostęp 2018-01-10]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2018-01-11)].
- ↑ Brzeg, kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, dawny jezuitów. [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Organy – Polskie Wirtualne Centrum Organowe [online], www.organy.pro [dostęp 2021-09-27].
Bibliografia
- Brzeg: plan miasta. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. E. Romera, Warszawa-Wrocław 1996.