Kościół Wszystkich Świętych we Wrocance
 nr rej. 15 ZN z dnia 26.11.1948 | |||||||||
.jpg) Elewacja boczna (południowa) | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie gminy Miejsce Piastowe _location_map.png) | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego _location_map.png) | |||||||||
 49°37′50,7″N 21°44′01,5″E/49,630750 21,733750 | |||||||||
Kościół Wszystkich Świętych we Wrocance – zabytkowy kościół katolicki w miejscowości Wrocanka, w woj. podkarpackim.
Podlega pod dekanat Miejsce Piastowe w archidiecezji przemyskiej. Kościół włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia
Pierwszy kościół parafialny został wybudowany przed 1487 rokiem. Obecny parafialny kościół pw. Wszystkich Świętych został zbudowany w 1770 z fundacji parafian i proboszcza Tomasza Boczarskiego. XVII-wieczna murowana zakrystia ze skarbczykiem na piętrze pozostała z poprzedniego, rozebranego kościoła. W 1886 kościół został rozbudowany o kaplicę pw. św. Rozalii i dwie kruchty przez Karola Gregora z Jasła i cieślę Puchalskiego. Mocno zniszczony i uszkodzony w czasie I i II wojny światowej został poddany w latach 60. XX w. kompleksowemu remontowi i częściowej rekonstrukcji dzięki Januaremu Horwathowi przez dekarzy z Haczowa (z całkowitym demontażem i budową od nowa).
Drewniany kościół ma konstrukcję zrębową na kamiennej podmurówce, ściany zewnętrzne pobite gontem. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, nawa szersza, z przybudowaną od południa kaplicą oraz kruchtami od zachodu i północy. Dachy nad nawą, prezbiterium i kaplicą dwuspadowe o kalenicach na różnym poziomie, nad zakrystią trójspadowy, kryte gontem. Dach nad kruchtą północną pulpitowy, kryty blachą.
W skarbczyku belkowany strop z wtórnie wstawionym kawałkiem belki tęczowej z datą 1770 i nazwiskiem ks. Tomasza Boczarskiego oraz kilkoma deskami z poprzedniego kościoła z fragmentami polichromii późnorenesansowej z końca XVI w. W kościele stropy płaskie (w nawie i prezbiterium z kasetą), w kaplicy sklepienie pseudokolebkowe z lunetami. Wewnątrz dobrze zachowane ołtarze i wyposażenie, pochodzące z czasów od daty budowy kościoła do XIX w.
Kompleksowy remont kościoła i prace konserwatorskie rozpoczęte w latach 60. XX w., staraniem proboszcza i parafian, zostały zakończone w 1970 roku.
Niniejszy tekst przepisano z drewnianej tablicy informacyjnej (w kształcie księgi) zawieszonej na ścianie przedsionka zabytkowego kościoła.
Wiadomości o powstaniu parafii i budowie pierwszego kościoła zaginęły w pomroce dziejów. Dokumenty zniszczały w 1656 r. gdy obrabowano doszczętnie kościół albo na przełomie XVII i XVIII w., gdy spalono plebanię. Kościół już w r.p. 1699 był stary. W owym roku bowiem tak wspomina wizytacja biskupa Denhofa: „...kościół starożytny i ciasny" – musiał więc mieć około 200 lat, przeto pochodził z XV w., o ile nie z czasów wcześniejszych.
Roku Pańskiego 1645 wizytacja spisana za bpa Pawła z Piasecka dodaje: „Wieś królewska, kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych". Opis kościoła wspomina o 3 ołtarzach, z których główny był po raz drugi zbudowany przez plebana Lorencowicza. Datę powstania obrazu z tamtego ołtarza przedstawiającego ww świętych /obecnie też w ołtarzu głównym/ należy umieścić przed r. 1645[słowo nieczytelne] kapłańskiego dekanatów krośnieńskiego i sanockiego z r.p. 1691 wspominają, że w 1656r. zbóje napadli nocą na ten kościół, całkowicie go rabując. Plebana, który w 1 połowie XVII w. dobudował do kościoła kamienny, piętrowy skarbiec z zakrystią, Sokołowicza okrutnie męczyli przypalając mu boki świecą. Gdy odeszli, on życie zakończył. Parafia liczyła ok. 250 dusz.
Od r. 1671 proboszczem był Piszczkiewicz nazwany też Bielawskim. R.p. 1699 wizytacja bpa Denhofa wymienia w opisie 2 dzwony, ogrodzenie kościoła z belek. Istniała szkoła parafialna. Parafian 283.
Wizytacja bpa Szembeka z r.p. 1721 wymienia: organy o 6 głosach, obraz M.B. Bolesnej w bocznym ołtarzu, sufit kościoła malowany prymitywnie /organy, obraz i deski z sufitu zachowały się do dzisiaj/.
R.p. 1745 wizytacja bpa Sierakowskiego wspomina kraty w oknach zakrystii i skarbca. Ozdobne kute zawiasy i zamek do drzwi w zakrystii /zachowane do dziś/. W latach 1764 – 1770 za prob. Boczarskiego rozebrano walący się kościół i do pozostawionego skarbca dobudowano nowy, większy i jaśniejszy, też z drewna. Po jego śmierci zbudowano nowe ołtarze, zachowane do dziś, pozostawiając obraz w głównym i obraz M.B. Bolesnej. Jedynie obraz z 2-go bocznego ołtarza zastąpiono obrazem św. Michała Arch. malowanym przez Bielawskiego. W r. 1794 ołtarze polichromowano. Kościół był nie malowany do końca XIX w. Do 1959 r. kościół zniszczał tak, że groził zawaleniem. Ofiara i praca ludności Wrocanki i Niżnej Łąki w latach 1963-70 dokonano całkowitej rekonstrukcji, zachowując kształty dawnego kościoła, pozostawiając obrazy, ołtarze, organy i inne detale poddawszy je konserwacji. W 1970 r. na uroczystości ww świętych J.EX. ks.bp Ig. Tokarczuk dokonał konsekracji ołtarza soborowego i poświęcenia kościoła. W 1971 r. sprawiono stacje drogi krzyżowej wykonane przez J. Łęckiego. W przedsionku jest obraz M.B. Sokalskiej z XVII w. Na skarbcu feretrony i obraz ubiczowania P. Jezusa na blasze z XVII w. W kaplicy dobudowanej do kościoła w r. 1864 ołtarz czczonej szczególnie u nas św. Rozalii. W bocznym przedsionku figura M. Niepokalanej z XVIII w., w prezbiterium figury z XVI i XIX w.
.jpg)
Elewacja frontowa
Ołtarz posoborowy z tabernakulum w nawie głównej.jpg)
Widok z dzwonnicą oraz zakrystią od zewnątrz
Bibliografia
- M.i A. Michniewscy,M. Duda,S. Wypych, Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia. Przewodnik, Pruszków 2001.
- R. Brykowski,M. Kornecki, Drewniane kościoły w Małopolsce południowej, Wrocław 1984.
- E. Śnieżyńska-Stolot, F. Stolot, Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, województwo krośnieńskie, Warszawa 1977.