Kolczak (gryzoń)

Kolczak
Echimys
F. Cuvier, 1809[1]
Ilustracja
Kolczak białolicy (E. chrysurus) na ilustracji opublikowanej między 1700 a 1880 rokiem
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Octodontoidea

Rodzina

kolczakowate

Podrodzina

kolczaki

Plemię

Echimyini

Rodzaj

kolczak

Typ nomenklatoryczny

Myoxus chrysurus E.A.W. Zimmermann, 1780

Synonimy
Gatunki

3 gatunki – zobacz opis w tekście

Kolczak[10] (Echimys) – rodzaj ssaków z podrodziny kolczaków (Echimyinae) w obrębie rodziny kolczakowatych (Echimyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ekwadorze, Peru, Brazylii i regionie Gujana[11][12][13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 242–335 mm, długość ogona 250–395 mm; masa ciała do 760 g[12][14].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1809 roku francuski przyrodnik Frédéric Cuvier w artykule zatytułowanym Fragment pierwszych wspomnień pana F. Cuviera na temat zębów ssaków rozpatrywanych jako cechy rodzajowe, opublikowanym w czasopiśmie „Nouveau Bulletin des Sciences, par la Société Philomathique de Paris”[1]. Cuvier nie wskazał gatunku typowego; Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[15] kolczak białolicy (E. chrysurus).

Etymologia

  • Echimys (Echymis, Echinomys, Enchomys, Echmiys): gr. έχίνος ekhinos ‘jeż’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16].
  • Loncheres (Lonchetes, Loncheris): gr. λογχηρης lonkhērēs ‘uzbrojony we włócznię’, od λογχη lonkhē ‘ostrze włóczni’[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Myoxus chrysurus Zimmermann, 1780.
  • Nelomys: gr. νηλης nēlēs ‘nielitościwy, bezlitosny’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Echimys cristatus Desmarest, 1817 (= Myoxus chrysurus Zimmermann, 1780).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[19][14][11][10]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[10] Podgatunki[12][11][14] Rozmieszczenie geograficzne[12][11][14] Podstawowe wymiary[12][14][c] Status
IUCN[20]
Echimys saturnus O. Thomas, 1928 kolczak ciemny gatunek monotypowy wschodnie andyjskie pogórza i amazońskie niziny we wschodnim Ekwadorze i północnym Peru; zakres wysokości: 130–1105 m n.p.m. DC: 28–33 cm
DO: 29–38 cm
MC: brak danych		  DD 
 Echimys chrysurus (E.A.W. Zimmermann, 1780) kolczak białolicy gatunek monotypowy region Gujana i północno wschodnia Brazylia (obszar gujański i wschodnia Nizina Amazonki na wschód do rzeki Xingu); zakres wysokości: 0–200 m n.p.m. DC: 24–33 cm
DO: 25–39 cm
MC: do 760 g		  LC 
Echimys vieirai G.E. Iack-Ximenes, de Vivo & Percequillo, 2005 kolczak kasztanowogłowy gatunek monotypowy endemit Brazylii: na południe od rzeki Amazonka pomiędzy rzekami Madeira Tapajós DC: około 24 cm
DO: około 34 cm
MC: brak danych		  DD 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

  1. 1 2 Niepoprawna późniejsza pisownia Loncheres Illiger, 1811.
  2. 1 2 3 4 Niepoprawna późniejsza pisownia Echimys G. Cuvier, 1809.
  3. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. 1 2 F. Cuvier. Extrait des premiers Mémoires de M. F. Cuvier, sur les Dents des mammifères considérées comine caractères génériques. „Nouveau Bulletin des Sciences, par la Société Philomathique de Paris”. 1 (24), s. 394, 1809. (fr.).
  2. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 90. (łac.).
  3. ↑ I. von Olfers: Bemerkungen zu Illiger’s Überblick der Säugeth-iere nach ihrer Vertheilung über die Welttheile, rücksichtlich der Südamericanischen Arten (Species). W: W.L. von Eschwege: Journal von Brasilien oder vermischte Nachrichten aus Brasilien, auf wissenschaftlichen Reisen gesammelt. Cz. 2. Weimar: Herzoglich Sächsisch Privilegirtes Landes-Industrie-Comptoir, 1818, s. 212. (niem.).
  4. ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 291, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  5. ↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 1: Mammalia. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).
  6. ↑ C. Jourdan. Memoiré sur quelques mammifères nouveaux. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 5, s. 522, 1837. (fr.).
  7. ↑ J.A. Wagner. Beschreibung einiger neuer Nager, welche auf der Reise des Herrn Hofraths von Schubert gesammelt wurden, mit Bezugnahme auf einige andere verwandte Formen. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 3, s. 203, 1843. (niem.).
  8. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 100. (niem.).
  9. ↑ A. de Miranda Ribeiro: Mammíferos. Cebidæ, Hapalidæ; Vespertilionidæ, Emballonuridæ, Phyllostomatidæ; Felidæ, Mustelidæ, Canidæ, Procyonidæ; Tapyridæ; Suidæ, Cervidæ; Sciuridæ, Muridæ, Octodontidæ, Coenduidæ, Dasyproctidæ, Caviidæ e Leporidæ; Platanistidæ; Bradypodidæ, Myrmecophagidæ, Dasypodidæ; Didelphyidæ. Rio de Janeiro: Commissão de Linhas Telegraphicas Estrategicas de Matto-Grosso ao Amazonas, 1914, s. 42. (hiszp.).
  10. 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 293. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 580. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. 1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 632–633. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  13. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Echimys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-25].
  14. 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 373. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  15. ↑ G.H.H. Tate. The taxonomy of the genera of neotropical hystricoid rodents. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 58 (5), s. 430, 1935. (ang.).
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 248.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 380.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 451.
  19. ↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).
  20. ↑ Taxonomy: Echimys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.