Kolonia (grzyby)

Kolonia – plecha lub grzybnia powstająca w hodowli grzybów na podłożu hodowlanym. Hodowlę taką nazywa się także kulturą. Wiele gatunków grzybów można na hodować w laboratorium na sztucznych podłożach. Zwykle robi się to zaszczepiając grzyba na dobranym podłożu na szalkach Petriego. Hodowla taka jest następnie przetrzymywana w stałej temperaturze w ciemności lub na świetle i systematycznie monitorowana. Ma duże znaczenie przy diagnostyce gatunku grzyba, często umożliwia też poznanie cech jego budowy i rozwoju, które nie są możliwe do zaobserwowania w naturze. Liczne badania z zakresu biologii molekularnej grzybów prowadzi się właśnie w oparciu o ich hodowlę na sztucznych podłożach^[1]. Często dany gatunek grzyba w różny sposób rozwija się na różnych podłożach, i to ma znaczenie diagnostyczne przy jego identyfikacji. Posiew grzybów na podłożu hodowlanym i obserwacja rozwoju jego kolonii mają często decydujące znaczenie w laboratoryjnej diagnostyce chorób wywołanych przez grzyby chorobotwórcze^[2] i grzybowych chorób roślin wywołanych przez grzyby pasożytnicze^[3].

Przy opisie kolonii form drożdżopodobnych uwzględnia się następujące cechy:

• temperatura;
• rodzaj podłoża hodowlanego – często podawany skrótami, np. PDA;
• czas hodowli podawany w dniach^[1];
• wielkość kolonii po określonym czasie hodowli – słownie lub przez podanie średnicy w mm;
• konsystencja sprawdzana ezą – sucha, lepka, śluzowata, mazista;
• kształt – okrągły, owalny, nieregularny itp.;
• brzeg – równy, falisty, postrzępiony itp.;
• pionowy rozwój – kolonia płaska, lekko wzniesiona, wypukła, stożkowata itp.;
• kolor – biały, kremowy, beżowy, żółty, barwa podłoża wokół kolonii, strefa przejaśnienia wokół niej itp.;
• przejrzystość – przejrzysta, mętna, opalizująca, nieprzejrzysta;
• zapach – mydlany, kwaśny, piwny, miodowy, gnilny itp.;
• zachowanie w płynie fizjologicznym – łatwo lub trudno tworzy jednolitą zawiesinę, zawiesina jest grudkowata lub niejednorodna^[4].

Przy opisie kolonii grzybów strzępkowych (pleśni) uwzględnia się cechy:

• warunki hodowli – temperatura, na świetle lub w ciemności;
• przebieg hodowli – przebiega łatwo, trudno itp.;
• rodzaj podłoża hodowlanego – często podawany skrótami, np. PDA;
• czas hodowli podawany w dniach;
• wielkość kolonii po określonym czasie hodowli – słownie lub przez podanie średnicy w mm^[1];
• powierzchnia – wełnista, włóknista, puszysta, zbita, skórzasta itp.;
• wygląd i barwa grzybni – biała, kremowa itp., zmiany barwy w czasie zarodnikowania;
• rewers grzybni – barwa i wygląd dolnej części grzybni przylegającej do szalki Petryego (czasami jest inny niż pozostałej części grzybni);
• kształt – okrągły, owalny, nieregularny itp.;
• strefowanie – niestrefowana lub koncentrycznie strefowana^[4];
• struktury tworzone przez grzybnię – konidiomy lub owocniki, chlamydospory, sklerocja, zarodniki itp.;
• zarodnikowanie – obfite, umiarkowane, słabe, brak^[1].

Podobnie ocenia się również dolną, przylegającą do szalki Petriego powierzchnię kolonii (rewers)^[1].