Koloryści niemieccy
Jacob Paix, „Ein gůter gar Newer Teutscher Tantz” (1583)Koloryści niemieccy – termin, którym badacz muzyki organowej August Gottfried Ritter w swoim opracowaniu Zur Geschichte des Orgelspiels z 1884 określił grupę niemieckich twórców muzyki organowej z 2. połowy XVI i początku XVII wieku[1][2]. Wyróżnikiem ich transkrypcji polifonicznych utworów wokalnych (głównie motetów i chanson[3]) na organy były obficie stosowane ozdobniki (m.in. biegniki i pasaże[4][1])[2].
Do kolorystów zaliczają się m.in. Elias Ammerbach (ok. 1530–1597), Bernhard Schmidt starszy (1520–1592), Jacob Paix (1556–1617), Bernhard Schmidt młodszy (2. poł. XVI wieku)[3][1][5], Johann Woltz (1. poł. XVII wieku)[3][1][2][6] oraz Dietrich Buxtehude (ok. 1637–1707)[7].
Ritter użył terminu „koloryści” w sposób pogardliwy, krytykując zdecydowanie nadmierne i pozbawione gustu, jego zdaniem, wykorzystanie ozdobników[8][9][10]. Podobną opinię miał włoski teoretyk muzyki Giovanni Battista Doni[11].
Początki stylu kompozytorskiego kolorystów widoczne są już na początku XVI wieku, w muzyce organowej (np. u Leonharda Klebera, Hansa Kottera i Paula Hofhaimera), lutniowej (np. u Hansa Neusiedlera i Melchiora Neusidlera) i wirginałowej (wirginaliści angielscy)[1], ale to koloryści doprowadzili tę sztukę do „nużącej skrajności”[11].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Chodkowski 2006 ↓, s. 448.
- 1 2 3 Randel 2003 ↓, s. 191.
- 1 2 3 koloryści niemieccy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-11-04].
- ↑ Filip Berkowicz, Adam Jarzębski ca. 1590-1649, [w:] Portal PWM [online], Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2001 [dostęp 2024-11-04] (pol.).
- ↑ Ritter 2017 ↓, s. 113–130.
- ↑ Ritter 2017 ↓, s. 133.
- ↑ Pirro 1902 ↓, s. 24.
- ↑ Ritter 2017 ↓, s. 111.
- ↑ Pirro 1902 ↓, s. 18.
- ↑ Apel 1937 ↓, s. 234.
- 1 2 Randel 2003 ↓, s. 243.
Bibliografia
- Willi Apel. Early German Keyboard Music. „The Musical Quarterly”. 23 (2), s. 210–237, 1937-04. Oksford: Oxford University Press. ISSN 0027-4631. JSTOR: 738677.
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
- André Pirro: Johann Sebastian Bach: The Organist and His Works for the Organ. Wallace Goodrich (tłum.). Projekt Gutenberg, 1902. LCCN 03001889.
- Don Michael Randel: The Harvard dictionary of music. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 2003. ISBN 0-674-01163-5.
- August Gottfried Ritter: Zur Geschichte des Orgelspiels: vornehmlich des deutschen, im 14. bis zum Anfange des 18. Jahrhunderts (German Edition). Norderstedt: Hansebooks, 2017. ISBN 3-7436-8038-6.