Koszykarz blady

Koszykarz blady
	Asthenes hudsoni
	(P.L. Sclater, 1874)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	tyrankowce
Rodzina	garncarzowate
Podrodzina	ogończyki
Rodzaj	Asthenes
Gatunek	koszykarz blady
Synonimy
	Synallaxis hudsoni P.L. Sclater, 1874; Thripophaga hudsoni (P.L. Sclater, 1874);
	Synallaxis hudsoni P.L. Sclater, 1874; Thripophaga hudsoni (P.L. Sclater, 1874);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania

Koszykarz blady^[4] (Asthenes hudsoni) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w Ameryce Południowej na terenie Argentyny, Brazylii i Urugwaju. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened).

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1874 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nadał ptakowi nazwę Synallaxis hudsoni, a jako miejsce typowe podał Conchitas w okolicy Buenos Aires w Argentynie^[2]^[5]. Badania molekularne opublikowane w 2011 roku wykazały, że koszykarz blady jest najbliżej spokrewniony z koszykarzem południowym Asthenes anthoides^[6]. Oba te gatunki były wcześniej zaliczane do rodzaju Thripophaga. Koszykarz blady jest gatunkiem monotypowym^[7]^[8]^[9].

Etymologia

Asthenes: gr. ασθενης asthenes „nieistotny, mało znaczący”, od negatywnego przedrostka α- a-; σθενος sthenos „siła, moc”^[10].
hudsoni: od nazwiska Williama Henry’ego Hudsona (1841–1922), angielsko-argentyńskiego przyrodnika, pisarza, który mieszkał w Argentynie w latach 1842–1874^[11].

Morfologia

Mały ptak o jasnobrązowych tęczówkach. Dziób długi i cienki, żuchwa od bladorogowej do szarej z czarniawym zakończeniem, górna szczęka brunatnoczarna. Nogi i stopy jasnobrązowe. Górne części ciała są piaskowo-beżowe z wyraźnymi, na przemian czarniawymi i srebrzystymi pręgami. Głowa piaskowo-brązowa z jasnobrązowym paskiem brwiowym. Pokrywy skrzydeł ciemnobrązowe, pokrywy większe z białawymi końcówkami, środkowe i mniejsze z szerokimi matowymi rudawymi brzegami. Lotki ciemnobrązowe z jaśniejszymi obrzeżami. Ogon długi, stopniowany, sterówki postrzępione ze spiczastymi końcami, ciemne ze srebrzystymi brzegami. Dolne części ciała jaśniejsze. Na brodzie biaława plama z lekkim żółtawym lub pomarańczowo-żółtawym zabarwieniem. Gardło, pierś i brzuch płowe, nieco ciemniejsze na bokach, na których widoczne są czarniawe pręgi. Długość ciała 18 cm. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki mają pierś i boki z czarno-brązowymi pręgami^[12].

Wymiary szczegółowe^[13]:


	Samiec	Samica
Długość skrzydła (mm)	74–83	70–73
Długość ogona (mm)	74–85	69–85
Długość dzioba (mm)	18,2–22	17,5–20

Zasięg występowania

Koszykarz blady występuje na dużym obszarze wschodniej Argentyny, w Urugwaju i najbardziej na południowy-wschód wysuniętych obszarach stanu Rio Grande do Sul w skrajnie południowo-wschodniej Brazylii^[12]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,02 mln km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości do 950 m n.p.m.^[12]

Ekologia i zachowanie

Jego głównym habitatem są wysokie, wilgotne stanowiska traw np. Paspalum quadrifarium z rodzaju prosowiec czy turzyc w sąsiedztwie terenów podmokłych^[12]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku^[14]. Ptak ten żeruje samotnie lub w parach. Nie ma wielu informacji o diecie tego gatunku, składa się głównie z owadów: larwy motyli, chrząszczy, tarczówek, paroskrzydłych i błonkówek. Koszykarz blady żeruje na ziemi lub blisko niej^[12].

Rozmnażanie

Sezon lęgowy koszykarza bladego przypada na okres wiosny i lata, jaja składane są w okresie od listopada do grudnia. Gniazdo buduje na ziemi w trawie. Jest bardzo dobrze zamaskowane, wykopane pod korzeniami traw lub ostów, zamaskowane kulistym przykryciem z traw lub niewielkich gałązek. Gniazdo wyścielone jest piórami, małymi gałązkami i włosiem. W lęgu zazwyczaj 3–4 jaja, chociaż czasami tylko dwa lub aż pięć^[12].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN koszykarz blady jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened)^[3]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako rzadki, ale lokalnie dosyć pospolity. BirdLife International ocenia, że liczebność populacji prawdopodobnie spada z powodu utraty naturalnych siedlisk poprzez zajmowanie terenów jego zamieszkania przez obszary uprawne i hodowlane^[14].

Przypisy

↑ Asthenes hudsoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 DenisD. Lepage DenisD., Hudson's Canastero Asthenes hudsoni [online], Avibase [dostęp 2024-10-25] (ang.).
1 2 Asthenes hudsoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: FURNARIIDAE Gray,GR, 1840 - GARNCARZOWATE - HORNEROS, FOLIAGE-GLEANERS AND SPINETAILS (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-25].
↑ P.L.P.L. Sclater P.L.P.L., On the Species of the Genus Synallaxis of the Family Dendrocolaptidae, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1874 cz. 1, 1874, s. 25 (ang.).
↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x .
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-10-20] .
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-10-25]. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-10-25] (ang.).
↑ Asthenes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-05] (ang.).
↑ hudsoni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-25] (ang.).
1 2 3 4 5 6 Remsen, Jr., J.V.: Hudson's Canastero Asthenes hudsoni, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-10-25]. (ang.).
↑ C.C. Vaurie C.C., Taxonomy and geographical distribution of the Furnariidae (Aves, Passeriformes), „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 166, 1980, s. 171 .
1 2 Species factsheet: Hudson's Canastero Asthenes hudsoni [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-10-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Asthenes hudsoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] 1 2 DenisD. Lepage DenisD., Hudson's Canastero Asthenes hudsoni [online], Avibase [dostęp 2024-10-25] (ang.).

[iucn-3] 1 2 Asthenes hudsoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: FURNARIIDAE Gray,GR, 1840 - GARNCARZOWATE - HORNEROS, FOLIAGE-GLEANERS AND SPINETAILS (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-25].

[Pierwszy-5] P.L.P.L. Sclater P.L.P.L., On the Species of the Genus Synallaxis of the Family Dendrocolaptidae, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1874 cz. 1, 1874, s. 25 (ang.).

[Derryberry-6] Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x .

[hbw8-7] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-10-20] .

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-10-25]. (ang.).

[Zoon-9] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-10-25] (ang.).

[10] Asthenes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-05] (ang.).

[11] hudsoni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-25] (ang.).

[botw_hudcan1-12] 1 2 3 4 5 6 Remsen, Jr., J.V.: Hudson's Canastero Asthenes hudsoni, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-10-25]. (ang.).

[Vaurie_1980-13] C.C. Vaurie C.C., Taxonomy and geographical distribution of the Furnariidae (Aves, Passeriformes), „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 166, 1980, s. 171 .

[birdlife-14] 1 2 Species factsheet: Hudson's Canastero Asthenes hudsoni [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-10-25] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]