Koszykarz okularowy

Koszykarz okularowy
Asthenes palpebralis[1]
(Cabanis, 1873)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

ogończyki

Rodzaj

Asthenes

Gatunek

koszykarz okularowy

Synonimy
  • Schizoeaca palpebralis Cabanis, 1873
  • Schizoeaca palpebralis palpebralis Cabanis, 1873[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Koszykarz okularowy[4] (Asthenes palpebralis) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w Ameryce Południowej – endemicznie na niewielkim terenie Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał niemiecki przyrodnik Jean Cabanis w 1873 roku na łamach „Journal für Ornithologie”. Autor nadał ptakowi nazwę Schizoeaca palpebralis, tworząc dla niego rodzaj Schizoeaca[5] (obecnie synonimizowany z Asthenes[6]). Jako miejsce typowe Cabanis podał górę Maraynioc w regionie Junín w Peru[2][5]. Badania molekularne opublikowane w 2011 roku wykazały, że koszykarz okularowy jest najbliżej spokrewniony z koszykarzem rdzawoczelnym Asthenes ottonis[7]. Oba te gatunki były wcześniej zaliczane do rodzaju Schizoeaca. Koszykarz okularowy jest gatunkiem monotypowym[8][9][10].

Etymologia

  • Asthenes: gr. ασθενης asthenes „nieistotny, mało znaczący”, od negatywnego przedrostka α- a-; σθενος sthenos „siła, moc”[11].
  • palpebralis: łac. palpebralis – „od powiek”, łac.  palpebra – „powieka”[12].

Morfologia

Mały ptak o tęczówkach barwy od jasnoszarej do kasztanowej. Dziób długi i cienki, żuchwa czarna, górna szczęka od czarnej do szarej. Nogi i stopy od szarych do niebieskoszarych. Górne części ciała i pokrywy skrzydeł są jednolicie ciemnokasztanowobrązowe. Głowa kasztanowobrązowa z nieco jaśniejszą twarzą i ciemniejszą koroną i kantarkiem. Wokół oczu białe pierścienie. Ogon długi, stopniowany, sterówki postrzępione ze spiczastymi końcami, jaśniejsze niż górne części ciała. Dolne części ciała jednolicie szare. Na brodzie wyraźna rdzawa lub pomarańczowo-ruda plama. Gardło, pierś i brzuch szare. Boki brązowawe podobnie jak pokrywy podogonowe. Długość ciała 18–20 cm, masa 16–18 g. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki podobne do dorosłych bez rdzawej palmy na brodzie, z bardziej brązowymi bokami i jaśniejszym brzuchem[13].

Wymiary szczegółowe[14]:

Długość skrzydła (mm) 61–63,5
Długość ogona (mm) 105–117
Długość dzioba (mm) 17–18

Zasięg występowania

Koszykarz okularowy występuje na bardzo niewielkim obszarze peruwiańskich Andów w regionie Junín. Znany jest jedynie z Endemic Bird Area EBA 049 „North-east Peruvian cordilleras”[15][13]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 13,4 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od 3030 do 3710 m n.p.m.[13]

Ekologia i zachowanie

Jego głównym habitatem są wilgotne lasy karłowate oraz lasy mgliste w górnych partiach Andów[13]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[16]. Ptak ten żeruje samotnie lub w parach, głównie w podszycie. Preferuje niewielki drzewiaste krzewy lub niskie drzewa porośnięte mchem i porostami. Nie ma wielu informacji o diecie tego gatunku, składa się głównie z owadów[13].

Rozmnażanie

Brak informacji o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku[13].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN koszykarz okularowy jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[3]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako pospolity. BirdLife International ocenia, że liczebność populacji prawdopodobnie spada z powodu degradacji jego naturalnych siedlisk[16].

Przypisy

  1. ↑ Asthenes palpebralis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 Denis Lepage, Eye-ringed Thistletail Asthenes palpebralis [online], Avibase [dostęp 2024-10-27] (ang.).
  3. 1 2 Asthenes palpebralis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: FURNARIIDAE Gray,GR, 1840 - GARNCARZOWATE - HORNEROS, FOLIAGE-GLEANERS AND SPINETAILS (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-27].
  5. 1 2 Jean Cabanis, [Über eine grössere Zahl peruanischer Vögel, welche von Herrn Jelski gesammelt wurden], „Journal für Ornithologie”, 21, 1873, s. 319 (niem.).
  6. ↑ Robb T. Brumfield, Proposal (434) to South American Classification Committee: Place all members of Schizoeaca and Oreophylax in Asthenes, [w:] A Classification of the Bird Species of South America [online], South American Classification Committee, 2010 [dostęp 2024-10-28] (ang.).
  7. ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
  8. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-10-20].
  9. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-10-27]. (ang.).
  10. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-10-27] (ang.).
  11. ↑ Asthenes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-05] (ang.).
  12. ↑ palpebralis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-27] (ang.).
  13. 1 2 3 4 5 6 Lloyd, H.: Eye-ringed Thistletail Asthenes palpebralis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-10-27]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  14. ↑ C. Vaurie, Taxonomy and geographical distribution of the Furnariidae (Aves, Passeriformes), „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 166, 1980, s. 171.
  15. ↑ North-east Peruvian cordilleras EBA049 [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-10-27] (ang.).
  16. 1 2 Species factsheet: Eye-ringed Thistletail Asthenes palpebralis [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-10-27] (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.