Koszykarz rdzawobrody

Koszykarz rdzawobrody
Asthenes ayacuchensis
(Vaurie, Weske & Terborgh, 1972)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

ogończyki

Rodzaj

Asthenes

Gatunek

koszykarz rdzawobrody

Synonimy
  • Schizoeaca fuliginosa ayacuchensis Vaurie, Weske & Terborgh, 1972
  • Schizoeaca ayacuchensis Vaurie, Weske & Terborgh, 1972
  • Asthenes fuliginosa ayacuchensis (Vaurie, Weske & Terborgh, 1972)[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Koszykarz rdzawobrody[3] (Asthenes ayacuchensis) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w Ameryce Południowej – endemicznie na niewielkim terenie Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali amerykańscy przyrodnicy Charles Vaurie, John S. Weske i John Whittle Terborgh w 1972 roku na łamach „Bulletin of the British Ornithologists' Club”[4], bazując na serii 9 okazów zebranych w sierpniu 1968 roku przez Weskego i Terborgha oraz w lipcu 1970 roku przez Weskego, Terborgha i O’Neilla. Autorzy nadali ptakowi nazwę Schizoeaca fuliginosa ayacuchensis, uznając go za podgatunek koszykarza białobrodego. Holotyp – dorosły samiec – został odłowiony 26 sierpnia 1968 roku i zdeponowany w kolekcji Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej (nr 803124). Jako miejsce typowe autorzy podali Puncu, 30 km na północny wschód od Tambo, 12°47′S 73°49′W/-12,783333 -73,816667, na wysokości 3370 metrów, w regionie Ayacucho w Peru[1][4].

Później koszykarz rdzawobrody uznawany był za podgatunek koszykarza brodatego Asthenes vilcabambae (pierwotnie opisanego jako podgatunek koszykarza białobrodego w tej samej publikacji co koszykarz rdzawobrody)[5]. Badania molekularne opublikowane w 2011 roku wykazały, że koszykarz brodaty jest najbliżej spokrewniony z koszykarzem kanionowym Asthenes pudibunda[6]. W 2016 roku South American Classification Committee (SACC) zaakceptował wyodrębnienie podgatunku Asthenes vilcabambae ayacuchensis jako osobnego gatunku Asthenes ayacuchensis[5]. Koszykarz rdzawobrody jest uznawany za gatunek monotypowy[7][8][9].

Etymologia

  • Asthenes: gr. ασθενης asthenes „nieistotny, mało znaczący”, od negatywnego przedrostka α- a-; σθενος sthenos „siła, moc”[10].
  • ayacuchensis: od miejsca występowania – region Ayacucho w Peru[11].

Morfologia

Mały ptak o ciemnobrązowych tęczówkach. Dziób długi i cienki, od czarniawego do ciemnoszarego. Nogi i stopy ciemnoniebiesko-szare. Górne części ciała są brązowe, kark, grzbiet i pokrywy nadogonowe kasztanowo-brązowe. Głowa brązowawa z nieco ciemniejszą częścią szczytową. Czoło nieco jaśniejsze, także ciemnobrązowy pasek brwiowy, kantarek i okolice uszu ciemniejsze. Ogon długi, silnie stopniowany, sterówki postrzępione ze spiczastymi końcami, bledsze i bardziej rude niż grzbiet. Na brodzie ciemniejsza i większa niż u siostrzanego koszykarza brodatego ruda plama. Gardło szarawe, pierś nieco bardziej szarawa. Brzuch szary z piórami o lekko jaśniejszych obrzeżach dających niewielki efekt łusek, boki brązowawe. Długość ciała 18–20 cm. Nie występuje dymorfizm płciowy. U osobników młodocianych nie występuje ruda plama na brodzie, zamiast niej ta część jest szarawo-płowa[12].

Wymiary szczegółowe[13]:

Długość skrzydła (mm) 60–66
Długość ogona (mm) 100–115
Długość dzioba (mm) 17,5–18,5

Zasięg występowania

Koszykarz rdzawobrody występuje na bardzo niewielkim obszarze Andów w południowym Peru na zachód od rzeki Apurímac w północnej części regionu Ayacucho. Jego obecność stwierdzono w ostoi ptaków IBA „Río Mantaro - Cordillera Central” (PE081)[14]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 17,2 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od 2800 do 3600 m n.p.m.[15]

Ekologia i zachowanie

Jego głównym habitatem są obrzeża lasów na skraju formacji roślinnej puna, w tym lasów Polylepis[a], lasów wtórnych i lasów karłowatych, często z bambusem z rodzaju Chusquea. Niewiele wiadomo o diecie i sposobie żerowania. Dieta składa się prawdopodobnie głównie ze stawonogów. Żeruje pojedynczo lub w parach, podejmując pokarm z liści i gałęzi[12]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[15].

Rozmnażanie

Brak informacji o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku. Osobnika młodocianego obserwowano na początku grudnia[12].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN koszykarz rdzawobrody jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[2]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako dosyć pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[15].

Uwagi

  1. ↑ Lasy Polylepis to formacje leśne, których górna granica występowania przewyższa 5000 m n.p.m., znacznie powyżej naturalnego poziomu występowania innych lasów. Składają się głównie z drzew rodzaju Polylepis, krzewów i traw. Drzewa Polylepis są sękate, mają zazwyczaj niewielką wysokość (chociaż pewne gatunki osiągają wysokość przekraczającą 10 m) i charakteryzują się szorstką i grubą wielowarstwową korą. Tworzą zarówno gęste skupiska, jak i niewielkie kępy drzew.

Przypisy

  1. 1 2 Denis Lepage, Ayacucho Thistletail Asthenes ayacuchensis [online], Avibase [dostęp 2024-11-02] (ang.).
  2. 1 2 Asthenes ayacuchensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: FURNARIIDAE Gray,GR, 1840 - GARNCARZOWATE - HORNEROS, FOLIAGE-GLEANERS AND SPINETAILS (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-02].
  4. 1 2 Charles Vaurie, John S. Weske, John Whittle Terborgh, Taxonomy of Schizoeaca fuliginosa (Furnariidae) with description of two new subspecies, „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 92, 1972, s. 142–144 (ang.).
  5. 1 2 Peter A. Hosner, Proposal (697) to South American Classification Committee. Elevate Asthenes ayacuchensis ayacuchensis to species rank [online], South American Classification Committee, 2016 [dostęp 2024-10-31].
  6. ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
  7. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2024-11-02].
  8. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-11-02]. (ang.).
  9. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-11-02] (ang.).
  10. ↑ Asthenes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-10-05] (ang.).
  11. ↑ ayacuchensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-11-01] (ang.).
  12. 1 2 3 J. del Hoyo, N. Collar, G.M. Kirwan: Ayacucho Thistletail Asthenes ayacuchensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-11-02]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  13. ↑ C. Vaurie, Taxonomy and geographical distribution of the Furnariidae (Aves, Passeriformes), „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 166, 1980, s. 75.
  14. ↑ Río Mantaro - Cordillera Central [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-11-02] (ang.).
  15. 1 2 3 Species factsheet: Ayacucho Thistletail Asthenes ayacuchensis [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-11-02] (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.