Krótkonosek

Krótkonosek
	Cynopterus
	F. Cuvier, 1824
	; Krótkonosek krótkouchy (C. brachyotis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	rudawkokształtne
Rodzina	rudawkowate
Podrodzina	Cynopterinae
Plemię	Cynopterini
Rodzaj	krótkonosek
	Typ nomenklatoryczny
	Pteropus marginatus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810 (= Vespertilio sphinx Vahl, 1797)
Synonimy
	Pachysoma I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828; Cyanopterus: Hodgson, 1847; Niadius G.S. Miller, 1906;
	Pachysoma I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828; Cyanopterus: Hodgson, 1847; Niadius G.S. Miller, 1906;
Gatunki
	7 gatunków – zobacz opis w tekście
	7 gatunków – zobacz opis w tekście

Krótkonosek^[5] (Cynopterus) – rodzaj latających ssaków z podrodziny Cynopterinae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 72–127 mm, długość ogona 5–19 mm, długość ucha 14–23 mm, długość tylnej stopy 11–20,5 mm, długość przedramienia 54,3–89,5 mm; masa ciała 19–84 g^[7]^[9].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1824 roku przyrodnik Frédéric Cuvier w publikacji dotyczącej uzębienia ssaków o tytule Des Dentes des Mammifères^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) krótkonosek sfinksowy (C. sphinx).

Etymologia

Cynopterus (Cyanopterus): gr. κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’; πτερον pteron ‘skrzydło’^[10].
Pachysoma: gr. παχυς pakhus ‘duży, tęgi’; σωμα sōma, σωματος sōmatos ‘ciało’^[11]. Gatunek typowy: Geoffroy Saint-Hilaire wymienił trzy gatunki – Pachysoma duvaucelii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828 (= Pachysoma brachyotis S. Müller, 1838), Pteropus titthæcheilus Temminck, 1825 i Pachysoma diardii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828 (= Pteropus titthæcheilus Temminck, 1825) – z których gatunkiem typowym jest Pteropus titthaecheilus Temminck, 1825.
Niadius: Nias, Indonezja^[4]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cynopterus princeps^[c] G.S. Miller, 1906.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[12]^[9]^[6]^[5]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[5]	Podgatunki^[7]^[6]^[9]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[6]^[9]	Podstawowe wymiary^[7]^[9]^[d]	Status IUCN^[13]
Cynopterus sphinx	(Vahl, 1797)	krótkonosek sfinksowy	6 podgatunków	Pakistan i Indie (z wyjątkiem pustyni Thar) na wschód do południowej Chińskiej Republice Ludowej, na południe do Wielkich Wysp Sundajskich, zachodnia Sumbawa, południowe Celebes i wiele innych wysp; zakres wysokości: 0–400 m n.p.m.	DC: 8,9–10,9 cm DO: 1,3–1,8 cm DP: 6,7–7,6 cm MC: 28–70 g	LC
Cynopterus brachyotis	(S. Müller, 1838)	krótkonosek krótkouchy	8 podgatunków	południowe i północno-wschodnie Indie, Sri Lanka, Bhutan, Bangladesz i północna Mjanma do Wietnamu, na południe do Wielkich Wysp Sundajskich, Andamany i Enggano; niepotwierdzony w południowej CHińskiej Republice Ludowej; zakres wysokości: 0–1600 m n.p.m.	DC: 7,2–9,6 cm DO: 1–1,6 cm DP: 5,5–6,6 cm MC: 27–45 g	LC
Cynopterus horsfieldii	J.E. Gray, 1843	krótkonosek sundajski	4 podgatunki	zachodnia i środkowa Tajlandia, Półwysep Malajski (z wyspą Tioman)., Wielkie Wyspy Sundajskie, Lombok, i Flores; być może Sumbawa; zakres wysokości: 0–1460 m n.p.m.	DC: 8,5–12 cm DO: 1,2–1,9 cm DP: 6,4–8,9 cm MC: 43–63 g	LC
Cynopterus luzoniensis	(W. Peters, 1861)	krótkonosek uprawowy	gatunek monotypowy	endemit Filipin (Palawan, Archipelag Sulu (Sibutu, Sanga-Sanga i Bongao)); zakres wysokości: 0–1600 m n.p.m.	DC: 9,5–10,8 cm DO: 0,9–1,4 cm DP: 5,7–6,8 cm MC: 26–45 g	LC
Cynopterus minutus	G.S. Miller, 1906	krótkonosek drobny	gatunek monotypowy	Sumatra (wraz z wyspą Nias), Borneo, Jawa i Celebes	DC: 7,6–8,3 cm DO: 1–1,2 cm DP: 5,4–5,9 cm MC: 19–24 g	LC
Cynopterus nusatenggara	Kitchener & Maharadatunkamsi, 1991	krótkonosek wyspowy	3 podgtaunki	Małe Wyspy Sundajskie (od bali do Wetar, Timoru i Bahar); zakres wysokości: do 100 m n.p.m.	DC: około 8,8 cm DO: około 0,5 cm DP: 55–6,5 cm MC: 24–37 g	LC
Cynopterus titthaecheilus	(Temminck, 1825)	krótkonosek indonezyjski	3 podgatunki	Sumatra (wraz wyspami Nias, Krakatau i Sebesi), Jawa, Bali, Lombok i Timor; zakres wysokości: 0–800 m n.p.m.	DC: 11,4–12,7 cm DO: 0,9–1,2 cm DP: 7,4–8,4 cm MC: 76–84 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Uwagi

↑ Młodszy homonim Pachysoma Macleay, 1821 (Coleoptera).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Cynopterus F. Cuvier, 1824.
↑ Podgatunek C. horsfieldii.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 F. Cuvier: Des Dentes des Mammifères. Strasbourg; Paris: F. G. Levrault; Le Normant, 1824, s. 248. (fr.).
↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire: Rousette. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle. Cz. 14. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, 1828, s. 704. (fr.).
↑ B.H. Hodgson. On a new species of Plecotus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 896, 1847. (ang.).
1 2 G.S. Miller. Twelve new Genera of Bats. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 83, 1906. (ang.).
1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 78–79. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
1 2 3 4 5 N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 64–68. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cynopterus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-14].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 448. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 212.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 495.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-12-21]. (ang.).
↑ Taxonomy: Cynopterus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-12-21]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Młodszy homonim Pachysoma Macleay, 1821 (Coleoptera).

[4] Niepoprawna późniejsza pisownia Cynopterus F. Cuvier, 1824.

[14] Podgatunek C. horsfieldii.

[16] DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

[Cuvier-1] 1 2 F. Cuvier: Des Dentes des Mammifères. Strasbourg; Paris: F. G. Levrault; Le Normant, 1824, s. 248. (fr.).

[Geoffroy-3] I. Geoffroy Saint-Hilaire: Rousette. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle. Cz. 14. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, 1828, s. 704. (fr.).

[Hodgson-5] B.H. Hodgson. On a new species of Plecotus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 896, 1847. (ang.).

[Miller-6] 1 2 G.S. Miller. Twelve new Genera of Bats. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 83, 1906. (ang.).

[Cichocki&inni-7] 1 2 3 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 78–79. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Giannini&inni-9] 1 2 3 4 5 N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 64–68. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cynopterus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-14].

[amw-11] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 448. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791959_212]-12] Palmer 1904 ↓, s. 212.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792242_495]-13] Palmer 1904 ↓, s. 495.

[mdd-15] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-12-21]. (ang.).

[17] Taxonomy: Cynopterus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-12-21]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[c]

[12]

[d]

[13]