Kroplik Dybowskiego

Kroplik Dybowskiego

Euschistospiza dybowskii[1]
(Oustalet, 1892)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	astryldowate
Podrodzina	astryldy
Rodzaj	Euschistospiza
Gatunek	kroplik Dybowskiego
Synonimy
Lagonosticta Dybowskii Oustalet, 1892 Cryptospiza sharpei Alexander, 1907
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Kroplik Dybowskiego^[3] (Euschistospiza dybowskii) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Zamieszkuje zachodnią i centralną Afrykę. Niezagrożony wyginięciem.

Pierwszy raz gatunek opisał Émile Oustalet w roku 1892. Holotyp pochodził z okolic górnego biegu rzeki Kémo (Republika Środkowoafrykańska). Autor przydzielił mu nazwę naukową Lagonosticta dybowskii na cześć Jeana Dybowskiego, który pozyskał holotyp^[4][5][6]. Drugi raz ptaka opisał Boyd Alexander, wykazując go z tej samej lokalizacji, w której odnaleziono holotyp; nie był świadom, że ten gatunek wcześniej opisano i przydzielił mu nazwę Cryptospiza sharpei^[6]. Według IOC kroplik Dybowskiego przynależy do rodzaju Euschistospiza. Jest to gatunek monotypowy^[7].

Długość ciała 12 cm; masa ciała 12–14,6 g^[8]. Szczegółowe wymiary: długość skrzydła 49–57 mm, ogona 39–47 mm, skoku 16–17 mm, dzioba 11–12 mm^[9].

Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. U samca cała głowa, szyja, broda, gardło i pierś łupkowoszare. Wierzch ciała od grzbietu po kuper i pokrywy ogonowe szkarłatnoczerwony; pióra u nasady szare, cecha ta widoczna jest zwłaszcza przy świeżo wyrośniętych piórach lub poza sezonem lęgowym. Sterówki częściowo zakryte przez pokrywy nadogonowe, czarne, często jednak na zewnętrznych chorągiewkach widać szkarłatną czerwień; ogon na końcu zaokrąglony. Pokrywy skrzydłowe średnie i duże ciemnoszare lub nieco oliwkowobrązowe, często z drobnymi, białymi plamkami. Pozostała część skrzydła łupkowoszara, na świeżo wyrośniętych piórach białe krawędzie. Brzuch, boki ciała oraz pokrywy podogonowe czarne w trzech wariantach – z białymi plamkami, półkolami albo sierpowatymi wzorkami (wtedy brzuch i okolice kloaki „czyste”). Dziób czarny, lekko wygięty. Tęczówka ciemnoczerwona. Obrączka oczna jasnoniebieska, różowa albo czerwona. Nogi i stopy ciemnoszare, czarne lub czarnobrązowe^[9].

Samicę wyróżniają nieco mniejsze rozmiary i jaśniejsze odcienie szarości, ponadto czerwień na wierzchu ciała ma głębszy lub bardziej matowy odcień. Tęczówka brązowa lub czerwonobrązowa, obrączka oczna szara. Skrzydła mają zdecydowanie bardziej brązowy kolor. U osobników młodych kolor czerwony zastępuje łupkowoszary z rdzawymi lub czerwonobrązowymi plamami, brak białych kropek na spodzie i bokach ciała. Uzyskują szatę dorosłą – jak większość astryldów – po 3 miesiącach życia^[9].

Kroplik Dybowskiego występuje plamowo od Sierra Leone, Gwinei, wyżyny Mambilla i Dżos na wschód do Kamerunu, Republiki Środkowoafrykańskiej, północnej Demokratycznej Republiki Konga, Sudanu Południowego (Zande)^[9] i północno-zachodniej Ugandy^[2]. Możliwe, że w Senegalu żyje mała, przerzedzona populacja; E. dybowskii odnotowano w tym państwie w marcu 1972 i marcu 1984^[9]. Środowisko życia stanowią trawiaste sawanny z dużą ilością krzewów, także zarośla nad brzegami rzek^[9].

Woła miękkim, szybko powtarzanym tset albo tsit-tsit, głośniejsze tsit-tsit-tsit to głos alarmowy. Pieśń stanowi różnorodne tryle podobne do tych kanarka (Serinus canaria), głębokich, bulgoczących dźwięków słowika rdzawego (Luscinia megarhynchos) i fletowych odgłosów kosa (Turdus merula). Żywi się różnymi, drobnymi nasionami, prawdopodobnie w przeważającej części nasionami trawl prócz tego zjada drobne owady^[9].

Brak informacji na temat rozrodu w naturze (stan w 1999)^[9]. Dalsze dane pochodzą z niewoli. Samica może być zdolna do zniesienia jaja już w wieku pół roku. Gniazdo buduje samiec; jest to zamknięta konstrukcja z traw, wyściełana miękkimi trawami, umieszczona na krzewie lub małym drzewie, często jednak blisko ziemi. W zniesieniu 4–6 białych jaj. Inkubacja trwa 13–14 dni. W nocy wysiaduje samica, w dzień partnerzy zmieniają się. Młode są w pełni opierzone po blisko 3 tygodniach od wyklucia^[10].

Gatunek zalecany dla doświadczonych hodowców ptaków lub specjalistów w tej dziedzinie. Do lat 90. XX w. popularny w hodowli, potem w wyniku krzyżowania spokrewnionych ptaków – co często skutkuje niepłodnością – ich liczba w niewoli spadała. Nie toleruje sprawdzania gniazda w hodowli. Należy używać półotwartych budek lęgowych. Ptaki winny mieć stały dostęp do materiału gniazdowego, aby mogły ulepszać istniejące gniazdo lub zbudować nowe na kolejne zniesienia. Mogą być trzymane z innymi astryldami. Prawidłowa karma to dobrej jakości mieszanka dla astryldów, kiełki oraz dodatki, np. owoce. Cena za parę w stanie Wiktoria to około 800 dolarów^[10].

Przez IUCN gatunek klasyfikowany jako najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten spotykany jest rzadko i jest słabo poznany. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności i istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny^[11].

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).