Kroplik brązowobrzuchy

Kroplik brązowobrzuchy
	Clytospiza monteiri
	(Hartlaub, 1860)
	; Osobnik sfotografowany w Ugandzie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	astryldowate
Podrodzina	astryldy
Rodzaj	Clytospiza; Shelley, 1896
Gatunek	kroplik brązowobrzuchy
Synonimy
	Pytelia monteiri Hartlaub, 1860;
	Pytelia monteiri Hartlaub, 1860;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Kroplik brązowobrzuchy^[3] (Clytospiza monteiri) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w centralnej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Gustav Hartlaub. Opis ukazał się w 1860 w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Holotyp pochodził z Bembe w Angoli. Autorowi został on dostarczony przez rdzennego mieszkańca w klatce. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Pytelia monteiri^[4]. W 1896 George Ernest Shelley wydzielił kroplika brązowobrzuchego do osobnego rodzaju Clytospiza^[5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny podtrzymuje tę klasyfikację. Uznaje również gatunek za monotypowy^[6].

Morfologia

Długość ciała wynosi od 12^[7] do 13^[8] cm, a masa ciała – 13,5–16 g^[7]. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy w upierzeniu. Samica wygląda niemal identycznie jak samiec, jednak na kantarku ma bardziej szare pióra, a czerwony obszar na gardle zastąpiony jest białym. Na spodzie ciała są mniej intensywnie brązowe, a na kuprze i pokrywach nadogonowych bardziej pomarańczowoczerwone w porównaniu do samca. U samca niemal cała głowa (poza ciemnym kantarkiem) jest ciemnoszara lub łupkowa. Od brody do środka niższej części gardła biegnie czerwony pasek. Grzbiet, barkówki i reszta skrzydeł ma barwę matowobrązową. Skrzydła są stosunkowo krótkie i zaokrąglone. Kuper i pokrywy nadogonowe mają barwę krwistoczerwoną. Sterówki brązowawe lub brązowoczarne, ogon zaokrąglony na krawędziach, rozłożony zdaje się być stopniowany. Cały spód ciała poniżej gardła ma kasztanowobrązową barwę tła i białe kropki na piersi i po bokach, zaś na brzuchu i pokrywach podogonowych są to już paski. Dziób krótki, ale wysoki u nasady; ma kolor czarny lub szaroniebieski u nasady. Tęczówka czerwona; obrączka oczna jasnoniebieska. Nogi i stopy brązowe^[9].

Wymiary szczegółowe dla nieokreślonej liczby osobników: długość skrzydła 55–61 mm, ogona: 43–55 mm, skoku – 17–18 mm, dzioba: 11–13 mm^[9].

Zasięg występowania

Kropliki brązowobrzuche zamieszkują obszar od południowo-wschodniej Nigerii i Kamerunu na wschód po Sudan Południowy, Ugandę i skrajnie zachodnią Kenię; ponadto zasiedlają południowy Gabon, południowe Kongo, północno-zachodnią i północno-wschodnią Angolę (Kabinda na południe po Kwanzę Południową oraz północno-wschodnia Lunda Północna) oraz południowo-zachodnią i południową Demokratyczną Republikę Konga^[7].

Ekologia i zachowanie

Środowiskiem życia kroplików brązowobrzuchych są sawanny pokryte wysoką trawą lub wilgotne zarośla, zarośla lantany, obrzeża lasów, przecinki oraz gęsto porośnięte obrzeża upraw^[9]. Odnotowywane były na wysokości od 1000 do 1500 m n.p.m.^[8] Zwykle te astryldy pojawiają się w parach lub małych grupach, prawdopodobnie rodzinnych. Żerują niemal wyłącznie na ziemi. Żywią się różnorodnymi ziarnami, głównie pochodzącymi od traw. Zjadają również bezkręgowce^[9], w tym termity i pajęczaki^[7].

Lęgi

Okres lęgowy w Kamerunie trwa od października do listopada, w Gabonie ptaki te rozmnażają się w kwietniu, od sierpnia do grudnia w północno-wschodniej Demokratycznej Republice Konga, a w Ugandzie w grudniu i od maja do czerwca^[7]. Jest to koniec pory deszczowej i początek suchej. W naturze stwierdzano gniazda tych ptaków w starych gniazdach mniszek srokatych (Spermestes cucullata) i innych gniazdach niezidentyfikowanych gatunków. Stare gniazda były ponownie wyściełane włosiem, piórami, miękkim materiałem roślinnym oraz skórą węży. Zimmerman et al. (1996) wspomnieli o starym gnieździe wikłacza używanym przez kropliki brązowobrzuche do rozrodu i wypoczynku. Opisywano również małe, zamknięte gniazda, prawdopodobnie zbudowane przez same ptaki^[8].

Jest to przypuszczalnie ptak nieobecny w hodowli (w Wielkiej Brytanii). Jedyne dostępne obserwacje z niewoli sporządził Goodwin (1982). Zniesienie liczy od 4 do 6 jaj. Podczas inkubacji i opieki nad młodymi w gnieździe samiec znosi do niego fragmenty zielonych traw i pióra; może ich nieść naraz 5. Samica, jeśli akurat jest w gnieździe, umieszcza w nich owe pióra. Zawsze podczas inkubacji lub opieki nad pisklętami samica przysłania wejście do gniazda piórem. Inkubacja trwa około 13 dni. Młode są w pełni opierzone po 19–21 dniach życia^[8].

Status zagrożenia

IUCN uznaje kroplika brązowobrzuchego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2024). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki, lokalnie pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności i istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny^[10].

Przypisy

↑ Clytospiza monteiri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Clytospiza monteiri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 - astryldowate - Waxbills (Wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-30].
↑ G. Hartlaub. On some Birds collected in Angola. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 28, s. 111, 1860.
↑ G. E. Shelley: The birds of Africa. 1896, s. 296–298.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
1 2 3 4 5 Payne, R.: Brown Twinspot (Clytospiza monteiri). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2016)].
1 2 3 4 Ian Hinze: Brown Twinspot (Clytospiza monteiri). The National Finch and Softbill Society. [dostęp 2025-04-18].
1 2 3 4 Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 347. ISBN 978-1-4081-3530-3.
↑ Species factsheet: Brown Twinspot Clytospiza monteiri [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2025-04-18] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótki filmik. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Clytospiza monteiri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Clytospiza monteiri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 - astryldowate - Waxbills (Wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-30].

[oryg-4] G. Hartlaub. On some Birds collected in Angola. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 28, s. 111, 1860.

[rodz-5] G. E. Shelley: The birds of Africa. 1896, s. 296–298.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-30]. (ang.).

[hbwa-7] 1 2 3 4 5 Payne, R.: Brown Twinspot (Clytospiza monteiri). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2016)].

[resz-8] 1 2 3 4 Ian Hinze: Brown Twinspot (Clytospiza monteiri). The National Finch and Softbill Society. [dostęp 2025-04-18].

[gb-9] 1 2 3 4 Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 347. ISBN 978-1-4081-3530-3.

[birdlife-10] Species factsheet: Brown Twinspot Clytospiza monteiri [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2025-04-18] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]