Kruchopieczarka topolowa
_%C3%96rstadius.jpg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kruchopieczarka topolowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Cystoagaricus sylvestris (Gillet) Örstadius & E. Larss. Mycol. Progr. 14(no. 25): 32 (2015) | |
Kruchopieczarka topolowa, kruchaweczka topolowa (Cystoagaricus sylvestris (Gillet) Örstadius & E. Larss.) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystoderma, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1878 r. Claude-Casimir Gillet, nadając mu nazwę Hypholoma sylvestre. W 2015 r. Leif Örstadius i Ellen Larsson przenieśli go do rodzaju Cystoagaricus[1]. Pozostałe synonimy[2]:
- Drosophila sylvestris (Gillet) Kühner & Romagn. 1953
- Psathyrella populina (Britzelm.) Kits van Wav. 198
- Hypholoma sylvestre Gillet 1878
- Psathyrella sylvestris (Gillet) Konrad & Maubl. 1949
W 2003 r. Władysław Wojewoda zarekomendował polską nazwę kruchaweczka topolowa (dla nazwy naukowej Psathyrella populina)[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Cystoagaricus stała się ona niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę kruchopieczareczka topolowa[4].
Morfologia
O średnicy 20–70 mm, u młodych okazów półkulisty, dzwonkowaty, później rozpłaszczający się, na koniec płaskowypukły. Jest niehigrofaniczny, pokryty licznymi pasmami czarnobrązowych łusek, na środku lekko podwiniętych, przy brzegu brązowawych i przylegających, na ochrowożółtym, szarobeżowym tle. Osłona częściowa włóknista, u młodych osobników z białawymi brzegami[5].
Przyrośnięte, wypukłe, szerokie, beżowe z białawym lub tego samego koloru strzępiastym brzegiem[5].
Cylindryczny, pusty, włóknisty do miękkiego, ochrowy, szczególnie w dolnej połowie[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6,5–8 × 4,5–5,5 μm, nieco trójkątne, trapezoidalne, z podstawą często ściętą z przodu i wierzchołkiem o profilu fasolkowatym. Cheilocystydy liczne, ale rozproszone, cylindryczne, nieco główkowate, pokryte dużymi złogami śluzu, pod działaniem amoniak zielonkawym. W eksykatach zmiana barwy pod wpływem amoniaku ma tendencję do zanikania. Pleurocystydy liczne, podobne do cheilocystyd[5].
Występowanie i siedlisko
Najwięcej stanowisk podano w Europie, poza nią nieliczne w Ameryce Północnej i pojedyncze w Afryce Południowej[6]. W Polsce do 2003 r. podano dwa stanowiska (jako Psathyrella populina)[3], ale w późniejszych latach podano wiele następnych. W internetowym atlasie grzybów znajduje się na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8].
Grzyb saprotroficzny występujący najczęściej na zbutwiałych pniach i drewnie topoli, ale także na innych gatunkach twardego drewna[5].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-05-03] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-05-03] (ang.).
- 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 558, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- 1 2 3 4 5 Cystoagaricus sylvestris (Gillet) Örstadius & E. Larss. [online] [dostęp 2025-05-03] (fr.).
- ↑ Występowanie Cystoagaricus sylvestris na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-05-03].
- ↑ Cystoagaricus sylvestris (kruchopieczarka topolowa) [online], grzyby.pl [dostęp 2025-05-03].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5.