Krzysztof Mętrak

Krzysztof Czesław Mętrak (ur. 1 lutego 1945 w Garwolinie^[1], zm. 4 sierpnia 1993 w Warszawie) – polski krytyk filmowy i literacki, poeta^[2].

Syn profesora SGGW Czesława Mętraka (1917–2005) i Teresy^[1]. Pierwsze lata życia spędził w Jeleniej Górze. W 1950 rodzice przeprowadzili się do Warszawy na ulicę Nowolipie 9. W wieku czterech lat nauczył się czytać i pisać^[3]. W 1962 ukończył szkołę średnią im. Romualda Traugutta^[3]. Jego praca maturalna „Mijam miasto” obok otrzymała nagrodę czasopisma „Stolica”. W tym samym roku wygrał także konkurs pisma „Życie Literackie” pt. Mój bohater literacki. Debiutował w 1962 roku. W 1960 został piłkarzem Polonii Warszawa^[3]. Występował na pozycji pomocnika^[4]. Zrezygnował z kariery sportowca i podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim^[5]. Od 1963 współpracował z tygodnikiem „Współczesność”^[5]. W kwietniu 1965 otrzymał od Uniwersytetu Marii Curie Składowskiej nagrodę za referat Stanisław Grochowiak – biografia twórcza^[5]. Jego magisterium, którego promotorem był Stefan Żółkiewski, o pisarzu Młodej Polski o Stanisławie Brzozowskim liczyło 12 stron^[5]. Od 1966 publikował w Warszawskim piśmie „Kultura”. Następnie awansował na kierownika działu krytyki literackiej pisma^[5]. W 1967 publikował w „Życiu Warszawy” cykl Potyczki z Młodą literaturą^[6]. W tym samym roku został członkiem Związku Literatów Polskich^[5]. W latach 1967–1988 współpracował z „Tygodnikiem Kulturalnym” pisząc cykl Lektury i problemy. W 1978 został usunięty z pisma „Kultura” za wiersz Opatrzność, w którym cenzura dopatrzyła się aluzji do śmierci Janusza Wilhelmiego^[6]. W 1969 na zaproszenie Bolesława Michałka zaczął publikować w tygodniku „Film”^[7]. W tygodniku w latach 1971–1973 tworzył cykl Plamy na ekranie^[8], a w 1973–1974 był kontynuowany w „Ekranie”. Następnie został wydany jako teksty z kultury i Kina jako Autografy na Ekanie. Od 1972 pisał do prasy wydawanej w Medalionie o historii polskiego kina^[8]. Od marca 1973 pracował w tygodniku „Piłka Nożna”. W tygodniku pisał felietony w rubryce Grzejąc ławę^[4]. Pisał o największych sukcesach za czasów Kazimierza Górskiego, Jacka Gmocha i Antoniego Piechniczka czy sukcesach Widzewa Łodź, opisywał początki zapaści polskiego futbolu w drugiej połowie lat osiemdziesiątych i na początku lat 90. Jego ostatni felieton opisywał ostatnia kolejke ligową sezonu 1992/1993 i anulowane wyniki spotkań Legii Warszawa z Wisłą Kraków i Olimpią Poznań^[9]. W latach 1970–1981 współpracował z miesięcznikiem „Kino”^[10]. W latach 1974–1975 wprowadzał tam stałą rubrykę felietonową^[11]. Pisał w niej między innymi o kiepskiej jakości polskich komedii filmowych^[12]. Pozytywną opinię wyraził jedynie na temat komedii Rejs Marka Piwowskiego^[12]. W 1975 jego pozytywną recenzję uzyskała komedia Janusza Zaorskiego Awans^[13]. W latach 1976–1978 napisał zaledwie pięć publikacji dla miesięcznika^[11]. W latach 1979–1981 ponownie regularnie publikował w miesięczniku. W 1981 wszedł w skład redakcji^[14]. Odszedł po wprowadzeniu stanu wojennego. Do miesięcznika wrócił w 1992^[14] i pracował w nim do śmierci w sierpniu 1993^[14].

W 1976 wziął ślub z Bogusławą Rygiel-Jasińską^[15]. W 1982 rozwiódł się po sześciu latach małżeństwa. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich^[15].

Współpracował z pismami literackimi i filmowymi. Pisał między innymi dla „Expressu Wieczornego”, „Filmu”, „Ekranu”, „Sportowca”, „Kultury”, „Współczesności”, „Literatury”, „Twórczości”, „Tygodnika Kulturalnego”, „Radaru”^[2]. Felietonista tygodnika „Piłka Nożna”^[16], współredaktor „Encyklopedii piłkarskiej Fuji”. Związany z opozycją antykomunistyczną^[2]. Laureat Nagrody Kisiela w 1990 roku^[2].

Zmarł 4 sierpnia 1993 na zawał serca. W jego pogrzebie uczestniczyli ludzie ze świata kina i sportu m.in. trener Kazimierz Górski^[16]. Pośmiertnie został uhonorowany nagrodą przewodniczącego Komitetu Kinematografii Laterna Magica^[16]. Jest pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie, kwatera: E-III-1 rząd: 1, grób:13^[16].

Od 1994 organizowany jest Konkurs o nagrodę im. Krzysztofa Mętraka dla młodych krytyków filmowych^[17].

• Legendy nie umierają^[16]
• Autografy na ekranie^[9]
• Po seansie^[16]
• Jeśli jest niebo, będę tam
• Słownik filmowy^[16]
• Krytyka – twórczość przeklęta^[16]
• Grzejąc ławę^[16]
• Notatki z pawlacza^[16]
• Dziennik 1969-1979^[17]
• Dziennik 1979-1983^[17]

• BarbaraB. Giza BarbaraB., PiotrP. Zwierzchowski PiotrP. (red.), Krzysztof Mętrak, Warszawa: Scholar, 2019 (Polscy Krytycy Filmowi), ISBN 978-83-65390-42-4 .

• Krzysztof Mętrak w bazie filmpolski.pl
• Krzysztof Mętrak w bazie Filmweb