Kwintus Fabiusz Maksymus Serwilianius

Kwintus Fabiusz Maksymus Serwilianus, łac. Quintus Fabius Maximus Servilianus (II w. p.n.e.) – rzymski polityk, konsul 142 roku p.n.e., historyk zaliczany do grona annalistów średnich.

Był synem Gnejusza Serwilianusa Caepiona, konsula 169 roku. Miał dwóch młodszych braci, Gnejusza i Kwintusa, konsulów odpowiednio w roku 141 i 140^[1]. Został adoptowany przez Kwintusa Fabiusza Maksymusa Labeona, pretora w 181 roku. Być może należał do grona pontyfików, o czym może świadczyć aluzja w pracy Makrobiusza^[2].

W 142 roku pełnił urząd konsula. W następnym roku, jako prokonsul, został wysłany do prowincji Hiszpanii Dalszej, gdzie trwały krwawe walki z Luzytanami, którym przewodził Wiriatus^[2]. W swej kampanii Maksymus Serwilianus nie odniósł sukcesów, podobnie jak jego poprzednicy^[a]. Wiriatus zwabił go w zasadzkę, a otoczony prokonsul, by ocalić życie, musiał zawrzeć z nim układ^[b]. Na jego mocy Rzym miał uznać niezależność Luzytanów i Wiriatusa jako ich króla. Porozumienie to zatwierdził senat i komicja, ale już w 140 roku zostało zerwane^[3].

Maksymus Serwilianus był autorem dzieła historycznego, które prawdopodobnie napisał po roku 140, kiedy już nie pełnił żadnych ważnych urzędów. Cytowane je pod tytułem Annales lub Historiae. Najprawdopodobniej przedstawił w nim dzieje Rzymu od jego początków do czasów sobie współczesnych^[2]. Zalicza się go do grupy annalistów średnich^[4].

Z pracy tej zachowały się tylko trzy fragmenty, z których jeden dotyczy przybycia Eneasza do Italii, zaś inny, jak się wydaje, założenia Pizy. Dionizjusz z Halikarnasu podał, że Maksymus Serwilianus posługiwał się metodą cenioną przez Rzymian u Katona Starszego, Waleriusza Antiasa i Gajusza Licyniusza Macera, czyli uwzględnieniem w dziele swoich czasów. W porównaniu do pierwszego annalisty, Kwintusa Fabiusza Piktora, bardziej szczegółowo opisywał wydarzenia^[2].

Niewielka liczba zachowanych fragmentów świadczy, że jednak nie miał wielu czytelników. Możliwe, iż pozostawał w cieniu Fabiusza Piktora. Zachowane urywki wydano w Historicorum Romanorum reliquiae Hermanna Petera i L’annalistique romaine Martine Chassignet^[2].

Wedle przekazu Makrobiusza konsul zredagował również Iuris Pontifici libri („Księgi prawa pontyfikalnego”)^[2].

• Max Cary, Howard Hayes Scullard: Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. Przeł. Jerzy Schawkopf. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992. ISBN 83-06-01859-1.
• Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Red. William Smith. T. I: Abaeus–Dysponteus. London: John Taylor, Walton & Maberly, John Murray, 1844, s. 533–535 (hasło Caepio).
• Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z. Red. Zdzisław Piszczek. Wyd. 6. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 249–250 (hasło Fabii). ISBN 83-01-03529-3.
• Maria Jaczynowska: Dzieje Imperium Romanum. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11924-1.
• Ignacy Lewandowski: Historiografia rzymska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. ISBN 978-83-7177-406-0.
• Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Praca zbiorowa pod red. Ewy Wipszyckiej. Wyd. 2 zmienione. T. I/II: Źródłoznawstwo starożytności klasycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13594-8.