Lechosław Goździk
| Data i miejsce urodzenia |
21 stycznia 1931 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 maja 2008 |
| Miejsce spoczynku |
Cmentarz Komunalny w Świnoujściu |
| Zawód, zajęcie |
działacz polityczny, robotnik wykwalifikowany, rybak |
| Partia |
Lechosław Jerzy Goździk (ur. 21 stycznia 1931 w Tomaszowie Mazowieckim, zm. 28 maja 2008 w Świnoujściu[1]) – działacz polityczny, robotnik wykwalifikowany. Jeden z głównych bohaterów przesilenia politycznego w Polsce w październiku 1956.
Życiorys
Urodził się 21 stycznia 1931 roku w Tomaszowie Mazowieckim[2]. Jego rodzicami byli Jan Aleksander Goździk, w księgach parafialnych wymieniony jako tkacz i Zofia z domu Kopeć[2][3]. Miał troje młodszego rodzeństwa[2].
Lechosław Goździk uczył się najpierw w szkole podstawowej w Tomaszowie, a później również tam w Gimnazjum Handlowym, następnie pracował w fabryce włókienniczej na stanowisku robotnika[3]. Początkowo pełnił stanowisko robotnika niewykwalifikowanego od jeżdżenia taczką, następnie był ślusarzem w narzędziowni[4]. Tuż po wojnie został członkiem Związku Walki Młodych, a w roku 1948 przystąpił do Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR)[2][3][4]. Po ukończeniu rocznej Centralnej Szkoły ZMP w Otwocku w latach 1951–1952 pracował w aparacie tej organizacji. W 1952 roku został z niej usunięty i stracił pracę za samodzielne oceny życia społecznego w Polsce, niezgodnego z linią propagandową ZMP[3].
Epizod w FSO
Po odejściu z ZMP przyjęty został w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu[5], gdzie początkowo został sekretarzem oddziałowej organizacji partyjnej w narzędziowni, a niecałe dwa lata później, jesienią 1955 roku został wybrany I sekretarzem Komitetu Zakładowego PZPR na Żeraniu[6][7]. Władze okręgowe miały własnego kandydata, ale nie udało im się go przeforsować i pierwszy sekretarz musiał kandydaturę Goździka zaakceptować[7]. Wybór ten miał miejsce w okresie tzw. odwilży politycznej po śmierci Józefa Stalina[7].
W kwietniu 1956 roku w fabryce na Żeraniu odbywała się konferencja partyjna podczas której Goździk powiedział:
... mam 25 lat, przeżyłem ćwierć wieku, najpierw mnie uczono, że jest Bóg, żeby wierzył Boga. Później mnie uczono, że nie ma Boga, potem mi kazano wierzyć w partię i mówiono, że ojcem narodu, że najwspanialszym człowiekiem jest Stalin, ja stawiałem sobie pytanie, ile razy można zaczynać wierzyć i nie wierzyć i mówiłem jakie jest nasze zdanie – bo u nas już się gotowało.
W październiku 1956 stał się faktycznym przywódcą robotników Żerania i główną postacią ruchu robotniczego[8]. Jego współpracownikami byli bezpartyjni robotnicy, których darzył większym zaufaniem niż przedstawicieli partyjnej organizacji zakładowej[9]. Od 24 maja 1955 do 1 stycznia 1958 roku był sekretarzem zakładowej organizacji partii w FSO[10]. Występował na wiecach na Politechnice Warszawskiej.
Zapobiegł wybuchowi studenckich zamieszek po wybuchu pogłoski, jakoby w Fabryce Samochodów Osobowych (FSO) doszło do strajku wśród robotników, w wyniku czego miało dojść do otoczenia zakładu przez wojsko[4]. Choć wspierał studentów domagających się liberalizacji życia politycznego w Polsce podkreślał, że nie mogą oni liczyć na poparcie robotników[11].
Po październiku 1956 roku zaproponował powstanie rad robotniczych[10].
W wyborach w styczniu 1957 roku startował z listy Frontu Jedności Narodu[12][13]. Został jednak celowo umieszczony przez aparat kierowniczy PZPR na odległym miejscu listy, co – w związku z powszechnym w PRL głosowaniem bez skreśleń – pozbawiało go z góry szansy na dostanie się do Sejmu[12].
Przyjaźnił się z Karolem Modzelewskim i Jackiem Kuroniem[14].
Po 1958 roku przeprowadził się na stałe do Warszawy[6]. Pracował jako robotnik narzędziowni FSO, następnie w 1961 roku podjął pracę w Zakładach Elektrotechnicznych „Warel” T-12 pod Warszawą, gdzie po zdaniu egzaminów kwalifikacyjnych został majstrem. W roku 1963 ukończył technikum mechaniczne[13], co dało mu tytuł technika mechanika[2]. W następnym roku został skierowany na Studia Nauk Społecznych przy KC PZPR, które jednak zostały przerwane poprzez wyjazd z Warszawy[7].
Okres świnoujski
W roku 1964 roku wyjechał do Świnoujścia, gdzie zamieszkał i pracował (jako pracownik administracji nadmorskiego przedsiębiorstwa budowlanego, następnie jako rybak)[3][13]. Po stłumieniu protestów robotniczych w grudniu 1970 odszedł z PZPR[3]. W 1980 roku poparł Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, jednak nie przystąpił do niej twierdząc, że zmiana ustroju w Polsce jest niemożliwa[15].
W Świnoujściu przez kilkanaście lat zaprzeczał, że był jednym z liderów protestów w 1956 roku. Mówił, że zbieżność imienia i nazwiska jest przypadkowa. W 1980 roku na łamach „Polityki” ukazał się wywiad Lechosława Goździka przeprowadzony przez Hannę Krall. Po opublikowaniu rozmowy Goździk przestał być postacią anonimową w Świnoujściu[13].
Po przemianach ustrojowych w 1989 roku włączył się w działalność samorządową. W latach 1990–1998 był przewodniczącym Rady Miasta Świnoujście[13], następnie w latach 1998–2002 wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Szczecińskiego, a po reformie administracyjnej w 1999 roku Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego[13][3]. W wyborach parlamentarnych w 1993 r. bez powodzenia kandydował do Sejmu z list Unii Demokratycznej[16]. Cztery lata później bez powodzenia kandydował do Sejmu z list Unii Wolności[13].
Był prezesem Stowarzyszenia Rybaków Morskich[15].
W 1996 roku wydał wspomnienia pod redakcją Stefana Bratkowskiego pt. Październik 1956. Pierwszy wyłom w systemie. Bunt, młodość i rozsądek[3].
Zmarł 28 maja 2008 roku[5]. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Świnoujściu 31 maja 2008 roku[14][13].
Wyróżnienia
- Honorowy obywatel Świnoujścia (2015)[17]
Przypisy
- ↑ Kozłowski 2011 ↓, s. 15–16.
- 1 2 3 4 5 Kozłowski 2011 ↓, s. 16.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Kozłowski 2009 ↓, s. 108.
- 1 2 3 Sasanka 2021 ↓, s. 68.
- 1 2 Kozłowski 2009 ↓, s. 107.
- 1 2 Kozłowski 2009 ↓, s. 109.
- 1 2 3 4 Kozłowski 2011 ↓, s. 17.
- ↑ Sasanka 2022 ↓, s. 213.
- ↑ Sasanka 2021 ↓, s. 83.
- 1 2 Sasanka 2021 ↓, s. 90.
- ↑ Sasanka 2021 ↓, s. 103.
- 1 2 Kozłowski 2009 ↓, s. 118.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Rocznica urodzin Lechosława Goździka. dzieje.pl, 2017-01-20. [dostęp 2023-06-17].
- 1 2 Świnoujście: pogrzeb Lechosława Goździka. bankier.pl, 2008-05-31. [dostęp 2023-06-17].
- 1 2 Lechosław Goździk – przywódca robotników na Żeraniu. polskieradio.pl, 2023-05-28. [dostęp 2023-06-17].
- ↑ Goździk kandydatem UD. rp.pl, 1993-06-29. [dostęp 2023-06-17].
- ↑ Uchwała nr XIV/106/2015 Rady Miasta Świnoujście z dnia 22 października 2015 r. w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Świnoujście [online], swinoujscie.pl [dostęp 2021-08-20].
Bibliografia
- Kazimierz Kozłowski, Lechosław Goździk (1931–2008). Jego aktywność społeczna w FSO na Żeraniu oraz w Świnoujściu, „Przegląd Zachodniopomorski”, 3, 2009.
- Kazimierz Kozłowski: Od Żerania do Świnoujścia. Droga życiowa i działalność społeczna Lechosława Goździka (1931-2008). Szczecin – Świnoujście: Oficyna Wydawnicza Archiwum Państwowego w Szczecinie „Dokument”, 2011.
- Paweł Sasanka, Odwilż w Fabryce. Warszawscy robotnicy i struktury Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w przemyśle w czasie kryzysu 1955–1957, „Polska 1944/45-1989”, 19, 2021.
- Paweł Sasanka, Społeczny portret załogi Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu w 1956 r. na tle środowiska robotniczego, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 84, 2022.