Leon Baumgarten
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
Leon (Łazarz[1]) Baumgarten właśc. Lejzor Baumgarten[2] ps. Geceł[3] (ur. 4[4] albo 9 września 1902 w Królikowie[3], zm. 2 listopada 1971 w Warszawie[3][4]) – polski historyk ruchu robotniczego i działacz komunistyczny żydowskiego pochodzenia. Badacz polskiego ruchu socjalistycznego, autor Dziejów Wielkiego Proletariatu[5] – najobszerniejszej monografii poświęconej pierwszej polskiej partii socjalistycznej.
Był synem Mordki Baumgartena, księgowego[3]. W 1924 ukończył gimnazjum w Koninie, a następnie w 1933 studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskał dyplom magistra filozofii w zakresie historii. Od lat dwudziestych nauczyciel w szkole Towarzystwa Kursów Wieczorowych związanej z Poalej Syjon-Lewicą[3]. W 1930 był członkiem Komitetu Warszawskiego tej partii. W 1931 z częścią członków przeszedł do KPP. Był sekretarzem redakcji Literarisze Tribune. Z powodu działalności komunistycznej nie mógł dostać pracy w oświacie[3]. Życie zawodowe przerwała mu w 1934 ciężka choroba. Przez pół roku przebywał w szpitalu, a następnie na leczeniu za granicą[3]. Po powrocie do kraju pracował jako pomocnik buchaltera.
Po kampanii wrześniowej przedostał się do znajdującego się pod okupacją radziecką Brześcia, gdzie pracował jako redaktor w lokalnej gazecie WKP(b) Zaria, a od września 1940 był pełnomocnikiem Urzędu Literatury i Wydawnictw na obwód brzeski[3]. Z powodu ataku III Rzeszy na ZSRR ewakuowany do Kirgizji. Od wiosny 1944 działał w Związku Patriotów Polskich, w latach 1945–1946 przebywał we Frunze jako przedstawiciel Zarządu Głównego na Republikę Kirgiską odpowiedzialny za repatriację znajdujących się tam Polaków[3]. Po zakończeniu akcji przesiedleńczej wyjechał do Moskwy, gdzie mieszkał do 1950. W tym okresie wstąpił do PPR. W latach 1946–1950 był redaktorem moskiewskiego oddziału Polskiej Agencji Prasowej. Z polecenia PZPR poszukiwał w archiwach radzieckich materiałów źródłowych do dziejów polskiego ruchu socjalistycznego. W 1950 wrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie, gdzie kontynuował pracę naukową. Mimo nieuleczalnej choroby do końca życia pozostał aktywny zawodowo[3].
Był autorem monografii, wydawnictw źródłowych oraz artykułów naukowych poświęconych polskiemu ruchowi robotniczemu. Autor haseł w Polskim Słowniku Biograficznym[6] i Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego[7].
Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 31C-3-14)[4].
Wybrane publikacje
- Dekabryści a Polska. Książka i Wiedza, 1952.
- Marzyciele i Carobójcy. Książka i Wiedza, 1960.
- Czy partia Proletariat organizowała zamach na Cara Aleksandra III? Książka i Wiedza, 1963.
- Dzieje Wielkiego Proletariatu. Książka i Wiedza, 1966.
- Szermierze wielkiego jutra: rzecz o Proletariacie. Nasza Księgarnia, 1972 (wydanie pośmiertne).
Przypisy
- ↑ Gabriele Baumgartner (red.), Polski Indeks Biograficzny, wyd. 2, Berlin: De Gruyter, 2012, s. 71, ISBN 978-3-11-094797-7 (niem.).
- ↑ Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 17 maja 1946 r. o odznaczeniach za zasługi, położone na polu społecznym i kulturalno-oświatowym oraz w dziele organizacji i zjednoczenia uchodźctwa polskiego na terenie Z.S.R.R., „Monitor Polski”, 26 sierpnia 1946, Odznaczeni Brązowym Krzyżem Zasługi, poz. 3.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Feliks Tych (red.), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, wyd. 2, Warszawa: Książka i Wiedza, 1985, s. 162–163, ISBN 978-83-05-11327-4.
- 1 2 3 Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Dzieje Wielkiego Proletariatu | WorldCat.org [online], search.worldcat.org [dostęp 2025-05-01] (ang.).
- ↑ Dane autorów PSB – Dariah-Lab [online], prunus-208.man.poznan.pl [dostęp 2025-05-01].
- ↑ Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A-D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: "Książka i Wiedza", 1978, s. 5
Bibliografia
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza, 1978.